Almanya Seçim Sistemi

Almanya'da farklı seçimler gerçekleşir: Bundestag (federal meclis) seçimleri, eyalet seçimleri, yerel seçimler ve Avrupa seçimleri.

• Bundestag seçimlerinde (Bundestagswahl), meclis üyeleri seçilir. Sonrasında onlar da Federal Şansölye’yi seçerler. Bu seçim dört senede bir gerçekleşir.
• Eyalet seçimleri (Landtagswahlen), 16 eyaletin her birinde, aynı zamanda olmasa da, her beş yılda bir gerçekleşir. Bremen, seçimlerin dört yılda bir gerçekleştiği tek eyalettir. Eyalet meclislerinin ismi her şehirde aynı değildir: Hamburg ve Bremen'de "Bürgerschaft", Berlin'de "Abgeordnetenhaus" ya da "Temsilciler Meclisi" ve geriye kalan diğer tüm federal eyaletlerde "Landtag" olarak adlandırılır.
• Yerel seçimlerde (Kommunalwahl), belediye veya şehir konseylerine ve ilçelere (ilçe konseyleri) siyasi temsilciler seçilir. Buna ek olarak, belediye başkanları ve ilçe meclis üyeleri çoğu federal eyalette doğrudan seçmenler tarafından, bazılarında ise ilçe meclisi tarafından seçilir.
• Alman vatandaşları, tüm diğer AB vatandaşları gibi, her beş yılda bir Avrupa Meclisi’ndeki temsilcilerini seçerler. Avrupa seçimlerinde (Europawahl), her vatandaşın, yalnızca bir partiyi seçip oy kullanma hakkı vardır.

Belediye entegrasyon ve göç konseyleri için de seçimler yapılmaktadır. Bu konseyler, göçmenlik geçmişi olan kişilerin kent/belediye siyaseti ve yönetimi karşısındaki çıkarlarını temsil etmektedir. Bazı federal eyaletlerde bu konseyler doğrudan “yabancı” uyruklu kişiler tarafından seçilmektedir. Diğer eyaletlerde ise üyeler göçmen temsilcileri/örgütleri tarafından seçilir. Konu hakkında daha fazla bilgiyi belediyenizden edinebilirsiniz.

Federal seçimlerde(Bundestagswahl) 18 yaşından büyük ve Alman vatandaşlığına sahip olan herkesin oy kullanmasına izin verilir. “Vatandaşlık” sayfamızda Almanya vatandaşlığına geçme koşulları hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Eyalet seçimlerinde (Landtagswahl) 18 yaşını doldurmuş ve Alman vatandaşı olan herkes oy kullanabilir. Brandenburg, Schleswig-Holstein, Bremen, Baden-Württemberg, Mecklenburg-Vorpommern ve Hamburg'da 16 yaşından itibaren oy verebilirsiniz. Alman vatandaşlığı şarttır.

Tüm Alman vatandaşları ve üç aydan uzun süredir Almanya'da yaşayan AB vatandaşları yerel seçimlerde (Kommunalwahl) oy kullanabilirler. Oy kullanmak için gereken asgari yaş, her eyalete göre değişir. Saksonya, Saarland, Rhineland-Palatinate, Hesse ve Bavyera'da sadece 18 yaş ve üstü kişilerin oy kullanmasına izin verilmektedir. Diğer federal eyaletlerde, 16 yaşından itibaren yerel seçimlerde oy kullanılabilir.

18 yaşından büyük tüm AB vatandaşlarının Avrupa seçimlerinde (Europawahl) oy kullanmalarına izin verilmektedir.

Aklınızda bulunsun: Oy kullanabilmek için seçmen kütüğüne kayıtlı olmanız gerekmektedir. Bu genellikle ana ikamet yerinizi kaydettirdiğinizde otomatik olarak gerçekleşir. Seçim tarihinden kısa bir süre önce taşınırsanız, taşındığınız yerdeki belediyenin seçmen kütüğüne kaydolmanız gerekir.

18 yaşından büyük ve Alman vatandaşlığına sahip herkes seçilebilir. Hessen'deki eyalet seçimleri bir istisnadır: Burada seçilmek isteyenlerin en az 21 yaşında olması gerekir.

Almanya'da seçimler düzenli olarak Pazar günleri yapılır, çünkü çoğu insan bu gün çalışmaz ve sandık başına gitmek için zamanları vardır. Ancak posta yoluyla önceden oy kullanma imkanı da vardır. Posta ile oy kullanmayı talep edebilirsiniz.  Bunu nasıl yapacağınızı, seçmen kütüğüne kayıtlı tüm seçmenlerin ilgili seçimden birkaç hafta önce posta yoluyla aldıkları seçim bildiriminde bulabilirsiniz.

Federal seçimlerde (Bundestagswahl) her seçmenin iki oyu vardır: birinci (Erststimme) ve ikinci oylama (Zweitstimme). İlk oylama ile kendi bölgenizden bir aday seçersiniz (Direktwahl). İkinci oyunuzu ise bir partiye verirsiniz (Verhältniswahl). İkinci oy daha önemlidir çünkü bu oylama ile meclisteki koltukların dağılımına karar verilir. Bu sistem ayrıca "kişiselleştirilmiş nispi temsil" (personalisierte Verhältniswahl) olarak adlandırılır.

Aklınızda bulunsun: Seçim yasası Mart 2023'te yeniden düzenlendi. Federal Meclis'teki milletvekili sayısı 630 ile sınırlandırıldı. Bu nedenle, seçim bölgelerinde en çok oyu alan doğrudan adayların hepsinin gelecekte Federal Meclis'e girememesi mümkündür.

 Eyalet seçimlerinde (Landtagswahlen) oy kullanma hakkı ve dolayısıyla oy sayısı da federal eyalete bağlı olarak farklılık gösterir. Çoğu federal eyalette, kişiselleştirilmiş nispi temsil sistemi eyalet seçimleri için de geçerlidir. Bu nedenle seçmenlerin birinci ve ikinci oylama hakları vardır.

Yerel seçimlerde (Kommunalwahlen) oy kullanma hakkı ve dolayısıyla seçmenlerin oy sayısı, federal eyalete göre farklılık gösterir.

Avrupa seçimlerinde (Europawahl) bir partiyi seçmek için yalnızca bir oy hakkı vardır.

Tüm seçmenlere, seçimden dört ila altı hafta önce, ancak seçim gününden en geç üç hafta önce, ilgili oy verme merkezinin adresini içeren bir “seçim bildirimi” (Wahlbenachrichtigung)  posta yoluyla gönderilir. Geçici olarak okullara veya diğer kamu binalarına oylama istasyonları kurulur. Oylama istasyonlarına seçim kabinleri yerleştirilir. Oylama istasyonuna girerken, sandık görevlileri seçmenin adını, kimliğini ve seçim bildiriminizi sorar. Bu sayede seçmenin yetki belgesini seçmen kütüğü ile karşılaştırabilir ve her kişinin yalnızca bir kez oy kullanmasını sağlayabilirler.

Seçmen oy pusulasını alır, seçim kabinlerinden birine girer ve oy pusulasında iki seçenek işaretler (birinci ve ikinci oy). Kabinler gizlilik amacıyla kullanılır, böylece diğer seçmenler verdiğiniz oyu göremezler. Seçmen iki seçeneğini işaretledikten sonra, oy pusulasını katlar ve oyunu mühürlü sandığa atar.

Önemli: Oy kullanmaya uygun olmanıza rağmen seçim bildirimi almadıysanız, yerel yönetiminiz ya da belediye idarenizle irtibata geçerek seçmen kütüğüne kaydedilmeyi talep etmelisiniz.

Eğer seçim gününde oy kullanmak için vaktiniz yoksa posta ile oy kullanmak için başvurmanız mümkündür. Postayla aldığınız oy pusulasını seçim gününden önce evde doldurup daha sonra posta yoluyla geri gönderebilirsiniz.

Size gönderilen seçim bildiriminin arkasında bir form ve genellikle bir de e-posta adresi, internet adresi veya QR kodu bulunur. Oyunuzu bu şekilde evde kullanabilirsiniz. Bunu nasıl yapacağınızı öğrenmek için aşağıdaki videomuzu izleyebilirsiniz.

Ayrıca bu oy pusulasını postayla göndermek istemiyorsanız, doğrudan sizden sorumlu olan belediyeye kendiniz de götürerek oyunuzu kullanabilirsiniz.

Alman vatandaşlığınız varsa ve yurtdışında yaşıyorsanız veya geçici olarak yurtdışında bulunuyorsanız, Federal Meclis seçimlerinde oy kullanma olanağına sahipsiniz.

Almanya dışında yaşıyorsanız, aşağıdaki şartları karşıladığınız takdirde oy kullanma hakkınız vardır:

• Almanya'da 14 yaşından sonra kesintisiz olarak en az 3 ay yaşadıysanız ve yaşadığınız bu dönemin üzerinden 25 yıldan daha uzun bir süre geçmediyse.

VEYA

• Başka nedenlerle Federal Almanya Cumhuriyeti'ndeki siyasi durum hakkında kişisel ve doğrudan bilgi sahibi iseniz ve bu durum sizi etkiliyorsa (Yurtdışında çalışanlar ve yurtdışında yaşayıp çalışmak için Almanya'ya gidip gelenler bu kapsama girebilir).

Oy kullanabilmek için seçmen kütüğüne kayıtlı olmanız gerekmektedir. Daha fazla bilgiyi Federal Seçim Dairesi'nin internet sitesinde bulabilirsiniz.

Seçim sırasında geçici olarak Almanya dışındaysanız:

Geçici olarak Almanya dışındaysanız, örneğin tatildeyseniz, posta yoluyla oy kullanabilirsiniz. Posta yoluyla oy kullanma hakkında daha fazla bilgiyi “Seçim günü oy kullanmak için vaktim yoksa ne yapabilirim?” başlığı altında bulabilirsiniz.

Seçim sırasında birçok yardımcıya ihtiyaç duyulur. Seçim görevlileri, oy hakkı olan ve seçimde gönüllü olarak çalışan bireylerdir. Seçmenin doğru oylama istasyonunda olup olmadığını kontrol eder, oy pusulalarını dağıtır ve oylama bitiminde oyları sayarlar. Oy kullanma hakkınız varsa, seçimde gönüllü olarak görev almak için belediyeye, vatandaş danışma bürosuna veya ilçe dairesine başvurabilirsiniz.

Almanya'daki seçimler bu kurallara dayanmaktadır: 

Seçimler halka açıktır, doğrudan, özgür, eşit ve gizli bir şekilde yapılır. Bu ayrıntılı olarak şu anlama gelir:

• Halka açık: Tüm Alman vatandaşları, asgari oy kullanma yaşına (18 yaş veya bazı federal eyaletlerde eyalet ve yerel seçimler için 16 yaş) sahip olmaları halinde oy kullanabilirler.
• Doğrudan: Meclis üyeleri, doğrudan veya parti listeleri vasıtasıyla seçilir, ABD’deki Seçmenler Heyeti Sistemi’nde olduğu gibi seçmenler tarafından değil.
• Özgür: Oy kullanmak mecburi değildir, kimse oy vermeye zorlanamaz.
• Eşit: Herkesin oyu eşittir.
• Güvenilir: Sadece sonuç paylaşılır. Seçmenlerin bireysel tercihleri gizli tutulur. 

Federal seçimlerde ve bazı durumlarda eyalet seçimlerinde "yüzde beş barajı" kuralı uygulanır. Bu kural, bir partinin mecliste temsil edilebilmesi için verilen oyların en az yüzde beşini veya aynı partinin üç milletvekilinin doğrudan meclise girmeyi başarması gerekmektedir. Buna, "yüzde beş barajı" denir ve mecliste birçok küçük partinin yer alıp parçalanmaya sebep olmasına engel olmak için yapılır.

Seçim sistemi nedeniyle, tek bir parti genellikle hükümeti tek başına kuramaz. Bunu yapabilmesi için vekillerin %50'sinden fazlasını alması gerekir. Bu nedenle genellikle hükümet ittifakı (koalisyon hükümeti) kurulur. Bu, iki veya daha fazla rakip partinin bir koalisyon oluşturması ve ülkeyi birlikte yönetmesi anlamına gelir. Bu nedenle partiler bazen seçimlerden önce olası koalisyon ortakları hakkında açıklamalar yaparlar.

Her seçimde, seçimde oy kullanmaya yetkin seçmenlerin katılımı ölçülür, yani oy kullanan seçmenlerin oranı. Almanya'da seçimlere katılım düzeyi nispeten yüksektir. Yetmişlerde, bu oran %90'ın üzerindeydi. 1990'daki birleşmeden bu yana bu oran %80 civarında olmaya başladı. 2021’de yapılan meclis seçimlerinde ise, oylamaya seçmenlerin %76,6'sı katıldı.

Oy kullanma hakkınız olmasa bile, politik olarak aktif olmanın birçok yolu vardır.

• Örneğin, bir Vatandaş Girişimi'ne ("Bürgerinitiative") katılabilirsiniz.  Bir vatandaş girişiminde, kişiler, örneğin bir sokak inşa etmek veya bir parkı korumak gibi amaçlarla faal olarak harekete geçebilirler. Amacınıza ulaştıktan sonra oluşturduğunuz vatandaş girişimi de sona ermiş olur.
• Uzun vadeli bir siyasi faaliyete katılmak istiyorsanız, bir dernek kurma ("Interessenverband") seçeneğini deneyebilirsiniz. Bu derneklerde insanlar ortak bir konuyla ilgilenmek için bir araya gelirler, mesela daha iyi çevre koruması veya işçi hakları için.
• Bir partiye de üye olabilir, bir Alman partisi kapsamında ortak ya da alt bir organizasyon kurabilir, ya da belediyelerdeki göçmen organizasyonları (“Migrantenorganisationen”) veya entegrasyon konseyleriyle (“Integrationsbeiräten”) birlikte çalışabilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi için “Siyasi Partiler” bölümüne bakabilirsiniz.

Göçmenler Almanya siyaseti hakkında hazırladığımız "Göçmen olarak Almanya'da siyasi katılım" ve "Almanya'da siyasi hayata katılım" videoları da konu hakkında bilgilenmenize yardımcı olabilir.