Almanya’da İş Sözleşmesi

Süreli bir iş sözleşmesi (befristeten Arbeitsvertrag) söz konusu olduğunda, işinizin ne zaman biteceği bellidir ve bu tarihte çalıştığınız işyeri ile olan ilişkiniz otomatik olarak sona erer. Yani bir fesih, işten çıkarılma gibi bir durum yoktur. Ancak sizin veya işvereninizin iş sözleşmesini sözleşme süresinin bitiminden önce de feshedebileceğini lütfen unutmayın. Süresiz bir iş sözleşmesindeyse (unbefristeten Arbeitsvertrag) böyle bir bitiş tarihi mevcut değildir. Bu nedenle, süresiz iş sözleşmesinin sizin veya işvereniniz tarafından sonlandırılması gerekir.

Lütfen unutmayın: Süreli sözleşmenizin bitiminden sonra hemen yeni bir iş bulacağınızdan emin değilseniz, sözleşmenizin bitiminden en az üç ay önce iş bulma kurumuna bunu bildirmeniz gerekir. Önemli: İş arayan olarak kaydınızı zamanında veya doğru bir şekilde yaptırmazsanız, bir haftalık bir askıya alma süreci gerçekleşir. Bu süre zarfında, hakkınız askıya alındığı için herhangi bir işsizlik parası alamazsınız.

Yazılı bir iş sözleşmesine hak kazanıp kazanmadığınız, iş sözleşmenizin türüne bağlıdır.

• Belirli süreli iş sözleşmeleri durumunda, çalışmaya başlamadan önce yazılı bir iş sözleşmesi almanız gerekir. İş sözleşmenizi daha sonra almanız veya hiç almamanız durumunda, süre sınırı geçerli değildir ve süresiz iş sözleşmesi yapma hakkınız vardır.
• Süresiz sözleşmeler söz konusu olduğunda, yazılı bir iş sözleşmesi yapma zorunluluğu yoktur. Bu durumda, bir iş sözleşmesi başlangıçta sadece sözlü olarak yapılabilir. Ancak bu durumda işvereniniz, çalışmaya başladıktan en geç bir ay sonra size çalışma koşullarınızı içeren yazılı bir kanıt sunmalıdır. Bu kanıtlar aşağıdaki bilgileri içermelidir: işinizin başlangıç tarihi ve süresi, işinizin kısa bir tanımı, maaşınızın miktarı, haftalık çalışma süreniz, bildirim süreleri vb.

Lütfen unutmayın: İşvereninizden bir iş sözleşmesi ya da çalışma koşullarınızın yazılı kanıtını mutlaka isteyin. Aksi takdirde işvereniniz veya işinizle ilgili sorunlar yaşamanız halinde yasal olarak kendinizi koruyamazsınız.

Toplu sözleşmeler, işverenler veya işveren örgütleri (Arbeitgeberverbände) ve sendikalar arasında oluşturulan düzenlemelerdir. Toplu sözleşmeler, bir şirket veya (metal ve elektrik endüstrisi veya kimya endüstrisi gibi) bir endüstrinin çalışanlarının çalışma koşullarını (yani çalışma saatleri, ücretler vb.) düzenler. İlke olarak, toplu bir sözleşmede düzenlenen çalışma koşulları, toplu sözleşme yapılmayan yerlerdeki sözleşmelere kıyasla işçiler için daha faydalıdır. Sendikalar hakkında daha fazla bilgi almak için „İşyeri Sendika Temsilciliği ve İşçi Sendikası“ bölümümüze bakabilirsiniz.

Almanya'da reşit olan çalışanlar ve birçok stajyerin yasal asgari ücrete hakkı vardır. Yasal asgari ücret her yıl yeniden düzenlenir. 1 Ocak 2024’ten itibaren yasal asgari ücret saat başına brüt olarak 12,41 avrodur. Çalışanlara bu miktardan daha az ödeme yapılması kanunen yasaktır.

Lütfen unutmayın: Yasal asgari ücret aşağıdaki gruplar için geçerli değildir:

• Okul veya üniversite için zorunlu stajı tamamlayan stajyerler.
• Staj üç aydan az süren, eğitim veya öğrenim için oryantasyon stajını tamamlayan stajyerler.
• İş bulma kurumu ya da Jobcenter tarafından bir derece tamamlayan kişiler (örn. Einstiegsqualifizierung olarak bilinen staj).
• Bir yıldan uzun süredir işsiz olan ve altı aydan daha az bir süredir tekrar çalışmaya başlayan kişiler.
• Gönüllü olarak çalışanlar.

Ayrıca 2020'den itibaren mesleki eğitim alanlar için de asgari ücret geçerli olacaktır. Mesleki eğitimin ilk yılında (2024 itibariyle) brüt olarak ayda 649 avrodan az kazanamazlar. Eğitimin ikinci ve üçüncü yılında asgari ücret de buna göre artmalıdır.

İlke olarak, günde 8 saatten fazla çalışmamanız gerekir. Kısa bir süre için günde 10 saate kadar çalışabilirsiniz. Ek olarak çalıştığınız saatler daha sonra altı ay içinde size tatil zamanı olarak geri verilmelidir.

Lütfen unutmayın: 6 saatten fazla çalışıyorsanız, 30 dakika ara vermeniz gerekir. Bu zorunlu bir moladır. Ancak çalışma saati olarak sayılmaz.

Günde 6 saatten fazla çalışıyorsanız, en az 30 dakikalık bir mola vermek zorundasınız. 9 saatten fazla çalışırsanız 45 dakikalık bir mola hakkınız olur. Eğer reşit değilseniz, 4,5 saatten sonra 30 dakika ve 6 saatten sonra 60 dakika mola kullanma hakkınız vardır. Mola süresi genellikle çalışma süresi olarak sayılmaz ve herhangi bir ücret ödenmez.

Çalışırken 5 dakikadan uzun sürmeyen kısa aralar vermek mola olarak kabul edilmez ve çalışma süresi olarak sayılır. Böylece tuvalete gidebilir ya da biraz dinlenebilirsiniz. Sigara molaları bu kısa araların içinde sayılmaz. Bu, sigara molası nedeniyle kaybedilen zamanın çalışma sürenizden düşmeniz gerektiği anlamına gelir. Ayrıca işvereniniz iş sırasında sigara içmenizi tamamen de yasaklayabilir.

Ayrıca iki iş günü arasında mola verme hakkınız da vardır. Bu süre, iki iş günü arasında en az 10 ila 11 saat olmalıdır. Böylece iyice dinlenebilirsiniz.

Fazla mesai (Überstunden) ek çalışma saatidir. Dolayısıyla, sözleşmede kararlaştırılandan daha fazla çalışırsanız, fazla mesai yapmış olursunuz.

Fazla mesai yapmak zorunda olup olmadığınız, iş sözleşmenizdeki veya toplu sözleşmedeki kurallara bağlıdır. Sözleşmede fazla mesai konusunda bir yönetmelik düzenlenmişse, bu yönetmeliğe uymanız beklenir. Düzenleme olmadığı takdirde, genellikle fazla mesaiyi reddedebilirsiniz. İstisnai durumlarda, örneğin afetler ve acil durumlar (örn. şirketi su bastıysa) veya işle ilgili özel ihtiyaçlar için (örneğin, şirketin ayakta kalması için çok önemli bir siparişin kısa sürede tamamlanması gerekiyorsa), iş sözleşmesinde veya toplu sözleşmede ne yazarsa yazsın, tüm çalışanların fazla mesai yapması gerekir.

Fazla mesainin ek ücret ya da ek tatil olarak telafi edilip edilmemesi genellikle iş sözleşmesinde düzenlenmiştir. İş sözleşmesine göre, çalışılan fazla mesai için size parayla ya da serbest zamanla ödeme yapılmazsa, bu fazla mesai süresinin, sözleşmeyle kararlaştırılan çalışma saatinin %10'unu aşmaması gerekir. İş sözleşmenizde bu konuda bir düzenleme yoksa, fazla mesai saatleri için normal saatlik ücretinizi alırsınız. Ancak bunun ön koşulu, fazla mesainin amirleriniz tarafından talep edilmiş olması ve bu fazla mesaiyi yazılı olarak belgelendirmiş olmanızdır. Bunu yapmak için fazla mesai saatlerinizi yazmanız ve bu belgenin amiriniz tarafından imzalaması gerekir.

Lütfen unutmayın: Çok yüksek miktarda maaş alan çalışanlara (2024 itibariyle: Doğu Almanya'da brüt 7100 avro ve Batı Almanya'da brüt  7300 avro) fazla mesai için ekstra ücret ödenmez.

Genellikle iş sözleşmenizde görevleriniz yazılıdır ve bu görevleri yapmanız gerekir. Üstleriniz size başka görevler de verebilir. Ancak, bu ek görevlerin aşağıdaki koşulları karşılaması gerekir:

• Yasal ve zararsız olmaları gerekir.
• Asıl mesleğinizle ilgili olmalıdır.
• Yetenek ve becerilerinize uymalıdır.

Tüm çalışanlar yasal olarak ücretli tatile çıkma hakkına sahiptir. Tam zamanlı çalışıyorsanız, en az 20 gün tatil hakkınız vardır. Yarı zamanlı veya daha az çalışıyorsanız, tatil hakkınız da buna göre azalır. Birçok iş sözleşmesinde, tatil hakkı doğrudan düzenlenir. Eğer iş sözleşmenizde daha fazla tatil sözü verildiyse, iş sözleşmenizdeki kural geçerlidir.

Aynı yıl içinde tatil hakkınızı kullanamazsanız, kalan tatil günlerinizi bir sonraki yıl kullanabilirsiniz. Ancak bu süre bir sonraki yılın en geç 31 Mart tarihine kadar geçerlidir. Bu tarihe kadar kullanmazsanız, geçen seneden kalmış tatil günlerinizi kaybedersiniz.

Lütfen unutmayın: Bedensel bir engeli olan insanlar yılda 5 günlük ek tatil yapabilirler.

İşvereninizle sorun yaşarsanız, "Adil Entegrasyon" (Faire Integration) projesinin bir danışma merkezine başvurabilirsiniz. Buradaki personel birçok farklı dilde ücretsiz olarak hizmet vermektedir. faire-integration.de adresine girerseniz yakınlarınızda bulunan bir danışma merkezinin iletişim bilgilerine ulaşabilirsiniz. 

Etnik kimliğinize, uyruğunuza, cinsel yöneliminize, toplumsal cinsiyet kimliğinize veya yaşınız sebebiyle ayrımcılığa uğruyorsanız, Ayrımcılıkla Mücadele Ofisi ile iletişime geçebilirsiniz. 

Burada hizmet veren personele Pazartesi'den Perşembe'ye 09:00 – 15:00 saatleri arasında 0800 5465465 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz. Ayrıca onlarla beratung@ads.bund.de adresinden e-posta yoluyla da iletişime geçebilirsiniz. Danışmanlar Almanca olarak hizmet sunarlar. Danışmanlık ücretsizdir ve dilerseniz anonim olarak kalabilir. antidiskriminierungsstelle.de adresinden size yakın bir danışma merkezi arayabilirsiniz. 

Aklınızda bulunsun: Federal Ayrımcılıkla Mücadele Ofisi federal bir kurumdur ve görevi insanları ayrımcılığa karşı korumaktır. Ayrımcılıkla Mücadele Ofisi doğrudan danışmanlık hizmeti verebilir veya yardım arayan kişileri bölgelerindeki danışma merkezlerine yönlendirebilir.

Lütfen unutmayın: Yukarıda belirtilen tüm kurumlardan isminizi vermeden anonim olarak danışmanlık alabilirsiniz. Siz istemediğiniz takdirde, patronunuz şikayetinizden haberdar olmayacaktır.