معلوليت لرونکي کسان

په جرمني کې د جسمي او ذهني معلوليت د کچو لپاره پينځه درجې ټاکل شوې دي. د دې درجو په وسيله د هر کس د ځاني خپلواکۍ حد ټاکل شوی کوم چې د دوی د ذهني او جسمي معلوليت له کبله محدوديږي.  له سمې ارزونې وروسته معلول کس له دې درجو د يوې اړوند ګڼل کيږي او له ګڼو خدمتونو يې ګټه اخلي:

•   د ځاني بسيا کوچنۍ نيمګړتيا (geringe Beeinträchtigungen der Selbstständigkeit)
•   په ځاني بسيا کې د پام وړ نيمګړتيا (erhebliche Beeinträchtigungen der Selbstständigkeit)
•   په ځاني بسيا کې ګڼې نيمګړتياوې (schwere Beeinträchtigungen der Selbstständigkeit)
•  په ځاني بسيا کې ډېرې شديدې نيمګړتياوې (schwerste Beeinträchtigungen der Selbstständigkeit)
•  په ځاني بسيا کې د پرستار له اړتيا سره شديدې نيمګړتياوې (schwerste Beeinträchtigungen der Selbstständigkeit mit besonderen Anforderungen an die pflegerische Versorgung)

•  د جرمني دولت په ټولنيز ژوند کې د معلولو کسان په برابره ونډه اخيستنه ټينګار کوي. د معلوليت درجې ته په کتو په کاري ژوند کې ستاسې د ګډون پر مهال به دولت له تاسې څخه د دندې د ايستلو پر وړاندې د خونديتوب، د ماشومانو د ساتلو، د يوځای کېدلو اضافه مرستې (Eingliederungshilfte)، اساسي خونديتوب چې د قانون په دوولسم کتاب کې په نښه شوی او دې ته ورته نورو مسايلو کې ملاتړ وکړي. په کار کې د ادغام په اړه د لا زياتو مالوماتو لپاره کولا شئ د کار په سيمه‌ييزه اداره (Agentur für Arbeit) کې د بيارغونې له ټيم سره اړيکه ونيسي او يا هم په انلاين ډول په http://www.einfach-teilhaben.de/ وېبسایټ او د څلورم ټولنيز کوډ په پينځم څپرکي کې ډېر مالومات تر لاسه کړئ.
•  د معلولينو د برابرۍ په قانون (Bundesbehindertengleichstellungsgesetz) کې د دولتي ادارو تر منځ د معلولينو پر وړاندې دتبعيض د مخنيوي او حقوقو ته د لاسرسي په اړه تړونونه تنظيم شوي دي.
•  د برابر عمومي چلند په قانون کې هم د معلولينو پر وړاندې د تبعيض د مخنيوي يادونه شوې ده.
•  جرمني همدا شان د معلولو کسانو دحقونو لپاره د ملګرو ملتونو کنوانسيون هم تصويب کړی او ژمن دی چې په برابر ډول د ټولو له ټولو بشري حقونو او بنسټيزو آزاديو د معلولينو د ګټې اخستنې حق خوندي کړي او ملاتړ يې وکړي.

په جرمني کې د معلوليت د موضوعاتو لپاره پينځه ملي بنسټونه کار کوي. په دې بنسټونو کې د معلولينو اړوند د ورځني ژوند، قانون، کار، روغتيايي بيمي او نورو بېلابېلو موضوعاتو په اړه ډېر مالومات او لارښوونې ترلاسه کولای شئ:

1. د نابينا او کمزوري‌ نظر لرونکو کسانو فدرالي سازمان (Deutscher Blinden – und Sehbehindertenverband, DBSV)
2. د فزيکي او ګڼو معلوليتونو لرونکو کسانو فدرالي سازمان (Bundesverband für Körper und Mehrfachbehinderte, BVKM)
3. د معلولو کسانو فدرالي سازمان (Bundesverband Selbsthilfe Körperbehinderter e. V., BSK)
4. د جرمني د کڼو او نااورېدونکو کسانو سازمان (Deutscher Gehörlosenbund)
5. د ذهني معلولينو لپاره د دايمې مرستې فدرالي سازمان (Bundesvereinigung Lebenshilfe für Menschen mit

په هره سيمه‌ييزه اداره (Bezirksamt) کې د ځوانانو څانګه (Jugendamt) په شاوخوا سيمه کې د اوسېدونکو معلولو ماشومانو مسؤوليت لري. په دې ادارو کې لاندې خدمتونه ترلاسه کولای شئ:

•  طبي ازموينې او لارښوونې؛
•   اېرګوتراپي (د بدن د حرکاتو يو ډول ازموينه)؛
•   د خبرو او اشاروي اړيکو پياوړتيا او درملنه؛
•  د چلند د ستونزو درملنه؛
•  د کورنيو ملاتړ او درملنه.

د جرمني په عادي ښوونځيو کې د معلولو ماشومانو پر ګډون ټينګار کيږي خو د زياتو معلوليتونو لرونکو ماشومانو لپاره د دوی فزيکي او ذهني اړتياو ته په کتو ځانګړي ښوونځي شته. د نورو مالوماتو لپاره Intakt.info (په بايرن ايالت کې) او د فعالو کسانو د سازمان www.familienratgeber.de وېبسایټ په شان وبېسایټونه کتلای شئ. دا وېبسایټونه د معلولو ماشومانو د ميندو او پلرونو لپاره ملاتړ او مالومات وړاندې کوي. د عمومي مشورو لپاره د کريتاس په شان خيريه بنسټونو ته ورتلای شئ.

پرwww.patiententelefon.de وېبسایټ د معلولو ماشومانو د والدينو لپاره ځينې ګټور لېنکونه او د ټليفونونو شمېرې موندلای شئ. پرwww.kindergesundheit-info.de وېبسایټ هم په ګڼو ژبو ځينې لارښودپاڼې موندلای شئ.

د شمېرنو له مخې په جرمني کې له لسو تر پينځلسو په سلو کې کډوال د معلوليت يا اوږدمهاله ناروغيو لرونکي دي. د جرمني د قانون له مخې ټول معلولو کډوال چې په جرمني کې يې د کډوال يا مهاجر په توګه د اوسېدو (دايمي يا لنډمهاله) حق ترلاسه کړی وي؛ د نورو جرمني معلولينو سره يو برابر امتيازات لري. ټول معلول کسان په جرمني او نورو ټولو اروپايي هېوادونو کې د اروپايي ټولنې د مهاجرو د خونديتوب د (۲۰۱۳/۳۳) لارښود له مخې ځانګړې مرستې ترلاسه کولای شي.

د دې لپاره چې دا کسان هر څومره زر د اړتيا وړ مرسته تر لاسه کړي؛ بايد جرمني ته له رارسېدو سره سم چارواکو ته خبر ورکړي. دا چې د بمف (BAMF) له لوري د پناغوښتنې په انټرويو کې به له تاسې د طبي ازموينو او د ډاکټر د نسخو غوښتنه وشي؛ غوره به وي چې هر څومره زر له يوه متخصص ډاکټر سره ووينئ او د خپل حالت د روښانولو په اړه ترې اړين اسناد ترلاسه کړئ.

د مهاجرت او کډوالو فدرالي ادره په هره قضيه کې په بېل ډول ارزوي چې معلوليت په خپل هېواد کې د دې کس ژوند ته څومره ګواښمن و. که څه هم د جرمني د قانون له مخې فزيکي او ذهني معلوليت د پنا د قبلولو لپاره کافي دليل نه ګڼل کيږي خو کولای شي د پنا د رد پر مهال د اړوند کس د ډيپورټ مخنيوی وکړي.

جرمني له راتګ وروسته په لومړيو ۱۵ مياشتو کې د پناغوښتونکو لپاره د لږو روغتيايي آسانتياوو (يوازې د شديدو ناروغيو او دردونو پر مهال) له په پام کې نيولو پرته د جرمني قانون څرګندوي چې د اړتيا پر مهال بايد د هر کس له روغتيا د ډاډمنېدو لپاره له هغوی سره مرسته وشي. هغه کسان چې جرمني ته د راتګ ۱۵ مياشتې يې نه وي پوره شوې او ځانګړې روغتيايي اړتياوې ولري؛ کولای شي له لاندې ادارو د مرستې غوښتنه وکړي:

•  ستاسې د اوسېدو ځای ته نږدې د مهاجرو د لارښوونو مرکزونه؛ دلته د خپلې پتې په ورکولو کولای شئ د خپلې سيمې مسؤول مرکز ومومئ.
•  د Paritätische Wohlfahrtsverband او Arbeiterwohlfahrt په شان خيريه بنسټونه، يا د AWO او د جرمني سور صليب په شان نورې رضاکارې ادارې.
•  د معلولو کسانو لپاره د برلين د خپلواک ژوند د مرستو دفتر (Berliner Zentrum für Selbstbestimmtes Leben behinderte Menschen).
• ComIn - په مونشن کې د کډوالو لپاره د مرستې دفتر.
• UMUT e.V. - په هانوور کې د معلولو مهاجرو د ملاتړ دفتر.
• د کليساوو اړوند ټولنې.
•  ښاري شوراګانې او ښاروالۍ

د څو مراحلو له تېرولو وروسته کولای شئ د جرمني د ضروري روغتيايي بيمي له سيستم سره يوځای شئ او له دې وروسته بايد مياشتنی فيس ورکړئ. په دې ډول به د نورو جرمني وګړو په شان له ټولو روغتيايي‌حقونو برخمن شئ او د بيمې کمپنۍ به د درملو، فيزيوتراپۍ، اېرګوتراپۍ، د خبرو کولو د درملنې، مساج، د تګ د مرستندويو وسايلو په شان وسيلو او نورو ورته توکو او درملنو لګښت پر غاړه واخلي.

د پناغوښتنې د قانون له مخې د استوګنې د اجازې نه درلودونکي کسان په ډېرو دردناکو يا بحراني شرايطو کې د درملنې حق لري. د دې حق ترلاسه کولو لپاره بايد د ټولنيزو خدمتونو ادارې ته ورشئ. له دې ډلې ډېر کسان دا کار نه کوي ځکه له ډيپورټ څخه وېريږي. که تاسې هم له ورته حالت سره مخ ياست؛ کولای شئ د Medibueros.org وېبسایټ له لارې د جرمني په ۳۶ ښارونو کې روغتيايي خدمتونو ته لاسرسی ومومئ.

د Malteser په نوم کاتوليک مرستندوی سازمان هم له هغو کسانو سره مرسته کوي چې د روغتيايي بيمې له سيستمه وتلي‌ وي او يا په جرمني کې د اوسېدو اجازه ونه لري.