تائید مدارک تحصیلی خارجی در آلمان

در بعضی موارد برسمیت شناختن مدارک شما ضروری نیست. اما در بسیاری از موارد مدارک تحصیلی . کاری باید در آلمان تایید شوند و فقط مدارکی قابل قبول است که نهادهای آلمانی آنها را بررسی کرده و به رسمیت بشناسد. حتی رشته‌های تحصیلی هم هستند که بر علاوه‌ی تایید مدارک باید اجازه کار هم تایید شود. بطور مثال پزشکان، وکلا، پرستاران یا مهندسان باید حتما مدرک تائید شده آلمان برای کار در این حرفه ها را داشته باشند. این حرفه ها در آلمان بنام«حرفه های تنظیم شده» (reglementierte Berufe) نامیده می شوند. اگر می خواهید در یک حرفه تنظیم شده کار کنید، باید حتما مدرک خود را تائید کنید و برعلاوه اجازه‌ی کار هم داشته باشید. بعد از تایید مدارک در حرفه‌های تنظیم شده، باید در ایالتی که زندکی میکنید، درخواست اجازه کار در آن حرفه را هم دریافت کنید. لیستی از حرفه های تنظیم شده را در این سایت BERUFENET ببینید.
همچنان اگر می خواهید در یک حرفه‌ صنایع دستی به عنوان کار آفرین کسب و کار شخصی خود را داشته باشید  و این حرفه ازجمله حرفه های نیازمند مدرک تخصصی باشد، بازهم باید مدارک خود را تائید کنید. لیستی از کلیه حرفه های صنایع دستی که نیاز به مجوز و مدرک دارد را در این وب سایت Handwerksordnung بخوانید.
اما اگر شغل شما جز شغل های تنظیم  شده نیست و قرار نست به عنوان کارآفرین کار کنید، نیازی به بررسی و تائید مدارک خود ندارید، اما باز هم رسمیت داشتن مدارک در آلمان شانس شما را در بازار کار بهبود می بخشد.
در وب سایت اداره کار آلمان Arbeitsagentur می توانید بررسی کنید که آیا مدرک تحصیلی و یا آموزشی شما جزء حرفه های تنظیم شده است یا خیر. این بررسی را میتوانید در وب سایت ec.europa.eu  به زبان انگلیسی انجام دهید. 

لطفاً توجه داشته باشید: اگر مایل هستید با ویزای کاریابی یا ویزای کاری به آلمان بیایید، باید هنگام درخواست ویزا مدارک خود را ترجمه و تائید کنید.

باید توجه کنید که قبل از ارزش یابی مدارک خود، حتما با یک مشاور متخصص مشورت کنید. اگر اداره مخصوص برای مدارک خود را نمیشناسید به هر یک از خدمات مشاوره که مراجعه کنید، کارمندان می توانند دقیقاً توضیح دهند که کدام نهاد مسئول بررسی مدرک شما است، مراحل بعدی چیست و چگونه می توانید فرایند ارسال و بررسی مدارک خود را انجام دهید.

بزرگترین مراکز مشاوره و همچنان پیشبرد امور تائید مدارک تحصیلی، مراکز مشاوره (Netzwerk IQ) است و در بیشتر شهر های آلمان نمایندگی دارد. کارکنان این اداره در تمام مراحل فرایند بررسی مدارک به شما کمک می کنند. نمایندگی این مراکز مشاوره در منطقه خود را در این وب سایت netzwerk-iq.de بیابید. مشاوره رایگان است، اما برای تماس باید هزینه های عادی تلفن را پرداخت کنید. همچنین می توانید با استفاده از فرم تماس Kontaktformular پیام ارسال کنید. مراکز مشاوره در منطقه خود را در این وب سایت netzwerk-iq.de بیابید.  

همچنان میتوانید از طریق ایمل به اداره «کار و زندگی درآلمان» Arbeiten und Leben in Deutschland  در این مورد اقدام کنید و راهنمایی های مربوطه را به زبان آلمانی یا انگلیسی دریافت کنید. اگر هنوز در خارج آلمان هستید میتوانید با تماس به  شماره  (۰۰۴۹۳۰۵۱۸۱۱۱۱۱) به آلمان زنگ بزنید و درخواست مشاوره برای تائید مدارک کنید.

اگر در خارج ازآلمان هستید، می توانید پس از مشاوره‌ی اولیه از طریق تلفن، از مرکز خدمات مرکزی تشخیص حرفه ای (ZSBA) به زبان انگلیسی یا آلمانی مشاوره دریافت کنید. ZSBA به شما در مورد درخواست کمک می کند و تا زمانی که وارد آلمان شوید در فرآیند شناسایی شما را همراهی می کند.

بسته به اینکه مدرک تحصیلی، آکادمیک یا حرفه ای باشد، می توانید در پایگاه های اطلاعاتی مختلف بررسی کنید که آیا مدرک شما به رسمیت شناخته خواهد یا خیر.

• در سایت Anabin آنابین می توانید مدارک إتمام مدرسه را برای ورود به دانشگاه بررسی کنید. در جزئیات، رتبه بندی مدارک تحصیلی و سالی که صادر شده است را خواهید یافت.
   
• همچنین می توانید مدارک تحصیلی دانشگاهی خود را در سایت Anabin بررسی کنید. برای این موضوع اول باید دانشگاه شما در این سایت به رسمیت شناخته شده باشد. اینکه آیا دانشگاه شما در این به رسمیت شناخته شده است یا خیر، نام دانشگاه شما باید با علامه‌ی با (H+) باید مشخص شده باشد.

مهم: مطمئن شوید که نام مدرک دانشگاهی شما با نام سایر مدارک شما مطابقت داشته باشد.

• مدارک آموزش‌های حرفه ای به دلیل اینکه مدرسه ها و دوره‌های آموزشی متفاوت است باید به صورت جداگانه با یک مدرک آموزشی آلمانی مقایسه شود. در بخش «کجا می توانم مدارک خود را تایید کنم؟» در این باره بیشتر بخوانید.

نظر به اینکه مدارک شما ازمدرسه، از دانشگاه  و یا مدرک آموزش های فنی و مسلکی باشد، ادارات مختلف مسئولیت بررسی و رسمیت بخشیدن را بر عهده دارند.

• مدارک فراغت از مدرسه (Schulzeugnisse) توسط دفاتر مخصوص برای تائید مدارک مدرسه (Zeugnisanerkennungsstellen) درهر ایالت انجام میشود. برای یافتن یک اداره که مربوط شهر شما باشد به وب سایت اطلاعاتی انابین anabin مراجعه کنید. اگر میخواهید مدرک مدرسه خود را برای ورود به دانشگاه تأیید کنید، می توانید با دانشگاه مورد نظر خود صحبت کنید. اگر قصد دارید اوسبیلدونگ کاری (Berufsausbildung) انجام دهید، الزاما نیازی نیست مدارک تحصیلی شما ارزش‌یابی و تایید شود. برای کسب اطلاع از پیش‌نیازی‌های لازم جهت انجام اوسبیلدونگ کاری فصل «اوسبیلدونگ دوگانه» را مطالعه نمایید.
   
• مدارك دانشگاهي (Akademische Abschlüsse) توسط دفتر تائید مدارک تحصیلی خارجی (Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen) بررسی میشود. این اداره طبق اطلاعات پایگاه اطلاعاتی انابین anabin نظر میدهد که آیا مدارک شما در آلمان ارزش دارد یا خیر. درخواست بررسی و شناسایی مدارک دانشگاهی را می توانید مستقیماً به (ZAB) بفرسید. اطلاعات بیشتر در این مورد را در وب سایت Zeugnisbewertung جستجو کنید.
   
• درخواست بررسی و شناسایی مدارک دانشگاهی را می توانید مستقیماً به (ZAB) بفرسید. اطلاعات بیشتر در این مورد را در وب سایت Zeugnisbewertung جستجو کنید.برای کسب اطلاعات بیشتر به وب‌سایت Make-it-in.germany مراجعه نمایید. اطلاعات این وبسایت به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی در دسترس است. 
   
• برای تائید مدارک کاری (berufliche Abschlüsse) می توانید  به سایت„Anerkennungs-Finder  مراجعه کنید و با وارد کردن مشخصات خود بیابد که کدام نهاد مسئول بررسی مدارک حرفه و یا شغل شما است. عنوان شغل خود را مستقیماً وارد کنید  و یا شغل خود را در لیست انتخاب کنید. در مرحله دوم نام شهر خود را وارد کنید. بعدا دفتری که مسئول بررسی و ارزشیابی مدارک شما است نمایش داده می شود.

اگر مطمئن نیستید که حرفه و یا شغل شما به زبان آلمانی چه عنوان میشود، برای یافتن نام دقیق آلمانی آن را در‌ وب‌سایت BERUFENET  جستجو کنید. این صفحه در حال حاضر فقط به زبان آلمانی در دسترس است. 

پس از یافتن دفتر اصلی که مربوط به مدارک شما میشود، می توانید  درخواست بررسی و تائید مدارک خود را آنجا بفرستید. اما ابتدا باید دو کار دیگر انجام دهید:

1.  در مورد هزینه انجام این  فرآیند حتما خود را مطلع کنید. اطلاعات بیشتر در این مورد را در بخش «از کجا می توانم حمایت مالی دریافت کنم؟» بخوانید.
    
2. كليه گواهینامه ها و مدارك مربوط به اثبات مدرک تحصیلی و یا کاری خود را با خود ببرید. معمولا باید اصل و یک کپی تائید شده از همه مدارک خود را ارسال کنید.  در بیشتر موارد باید اسناد خود را توسط مترجمان معتبر شناخته شده از طرف دولت ترجمه کنید. از دفتر تائید مدارک و یا یک مرکز مشاوره بپرسید که کدام مدارک شما نیاز به ترجمه دارد. کارمندان این ادارات می توانند آدرس مترجمان معتبر دولتی را به شما  بدهند. اگر تحصیل کرده اید اما هیچ مدرکی ندارید، با یک مرکز مشاوره مشورت کنید.

پس از اینکه مدارک شما بررسی شود، یک برگه تائیدی دریافت خواهید کرد. در این نوشته شده که که آیا مدرک تحصیلی شما تائید شده است یا خیر. اگر بررسمیت شناخته شود، گواهی (Gleichwertigkeitsbescheinigung) دریافت خواهید کرد. این بدان معناست که شما از نظر فنی با فردی که مدرک آلمانی دارد برابر هستید. مدارک لازم برای تایید و ارزش‌یابی را می‌توانید از طریق دارالترجمه‌های رسمی ترجمه نمایید. فهرست این دارالترجمه‌ها در وبسایت justiz-dolmetscher.de در دسترس است.

نکته‌ی حایز اهمیت: توصیه می‌شود همیشه اصل مدارک را نزد خود نگه داشته و فقط نسخه‌های کپی‌شده را برای ارزش‌یابی و تایید ارسال کنید. زیرا اسنادی که برای تایید ارسال می‌شود، دیگر به شما عودت داده نخواهد شد. 

اگر مدارک تحصیلی شما تایید نشده یا فقط بخشی از آن تایید شود، کماکان می‌توانید مشغول به کار شوید، البته در صورتی که این شغل اصطلاحا  reglementiertenنباشد، یعنی نیازی به انجام آزمون و کسب مجوز دولتی نداشته باشد. مشاغلی مانند پزشکی، وکالت و معلمی (در مدرسه) مشاغل reglementierten هستند. 

با این حال خوب است تلاش کنید نقصی اسناد مورد نیاز برای تایید کامل مدرک تحصیلی خود (که در گواهی رد درخواست شما قید شده) را برطرف کرده و تاییدیه کامل بگیرید. بعد از تکمیل همه‌ی اسناد مورد نیاز، می‌توانید درخواست ارزش‌یابی و تایید دوباره (Folgeantrag)  داده و تاییدیه کامل بگیرید. 

اگر می‌خواهید به یکی از مشاغل اصطلاحا reglementierten (که در بالا توضیح داده شده) مشغول شوید، به تاییدیه کامل مدارک تحصیلی و شغلی خود نیاز دارید. و اگر  مدارک شما به طور تمام و کمال معادل مدرک آلمانی نباشد، برای مشغول شدن به حرفه‌ی مورد نظر نیاز دارید روند مشخص و از پیش‌تعیین‌شده‌ای برای شروع فعالیت در آن حرفه پی گرفته و نقصی مدرک خود را جبران کنید. 

اگر هنوز ساکن آلمان نیستید و پیشنهاد کاری از آلمان دارید، از کارفرمایی که به شما پیشنهاد کاری داده، بخواهید در اداره‌ی اقامت محل زندگی آینده‌ی شما در آلمان، درخواست «معادل‌سازی» مدرک کند. کارفرما می‌تواند برای یکی از طرح‌های اصطلاحا «تطبیق مدرک» درخواست دهد. این طرح‌ها به شما کمک می‌کند برای کسب دانش مورد نیاز برای شغل مورد‌نظر، دوره‌های آموزش ضمن خدمت (Weiterbildung)  بگذرانید. بعد از پایان این دوره‌ها، می‌توانید درخواست جدیدی برای معادل‌سازی ارایه کنید. در این صورت مدرک شما کاملا به رسمیت شناخته خواهد شد. 

با یک تست در آژانس‌های ارزشیابی مانند myskills.de  و NEWPLAN  میتوانید مهارت ها و دانش خود نسبت به حرفه تان بررسی کنید.  در ابن مورد با اداره جاب سنتر و یا اداره کار صحبت کنید و درخواست این امتحان را ارائه کنید. نتایج مثبت این آزمون شما را در یافتن یک شغل مناسب کمک میکند و همچنان میتوانید در همان رشته ادامه تحصیل کنید. قبل از امتحان عمومی ابتدا میتوانید اولین آزمایش کوچک را خودتان در وب سایت  www.meine-berufserfahrung.de انجام دهید. این دو تست به زبان های مختلف قابل انجام است.

مراکز مشاوره شبکه « IQ» می توانند در مورد این اقدامات به شما مشاوره دهند. یک مرکز مشاوره در منطقه خود را می توانید در netzwerk-iq.de بیابید.

خوب است بدانید که: 

گواهی معادل‌سازی  (Gleichwertigkeitsbescheid) سندی رسمی است که به موجب آن مدرک شغلی و حرفه‌ای صادر شده خارج از آلمان راحت‌تر در بازار کار آلمان پذیرفته می‌شود. در این سند قید شده که مدرک حرفه‌ای شما به طور کامل یا بخشا معادل مدرک حرفه‌ای آلمانی محسوب می‌شود. اگر مدرک شما بخشا معادل‌سازی شده باشد، به شما اطلاع داده خواهد شد که برای معادل‌سازی کامل آن به چه اسناد و شواهدی نیاز دارید.

• دریافت پاسخ برای درخواست‌های ارسال شده به ZAB و درخواست‌های BK-Berechtigten معمولا یک ماه طول می‌کشد. 

• درخواست ارزش‌یابی برای نیروی کار متخصص با مدرک تحصیلات دانشگاهی، بسته به کشوری که در آنجا فارغ‌التحصیل شده‌اید، ممکن است تا شش ماه طول بکشد. بررسی درخواست افرادی که پیشنهاد کاری مشخصی ندارند نیز تقریبا همین مقدار به طول خواهد انجامید. 

• بررسی درخواست مدارک شغلی و حرفه‌ای بین ۱ تا ۳ ماه زمان می‌برد. 

این دوره سه ماهه از هنگامی حساب میشود که همه مدارک لازم ر فرستاده باشید. در روند بررسی مدارک زیاد و پیچیده، این دوره می تواند یک بار تمدید شود وبه شش ماه برسد.

نکته‌ی حایز اهمیت: متاسفانه در عمل این مهلت قانونی کافی نیست. اگر زمان انتظار به طور غیر‌معمولی طولانی شده، بهتر است با یکی از مراکز مشاوره که در بالا به آنها اشاره شده، تماس بگیرید. 

هزینه های بررسی و تائید مدارک نظر به مدارک و شهرها بسیار متفاوت است. ممکن است به غیر از کارمزد روند قانونی ارزش‌یابی (تا سقف نهایتا ۶۰۰ یورو)، نیاز داشته باشد برای ترجمه‌ی رسمی مدارک خود نیز هزینه‌ای بپردازید. در عین حال ممکن است برای گذراندن دوره‌های آموزشی یا امتحان نیز موظف به پرداخت هزینه باشید. هزینه‌ی اولین درخواست برای ارزش‌یابی مدارک تحصیلی عالیه، ۲۰۰ یورو است. 

اگر تحت حمایت مالی جابسنتر job centres یا اداره کار (Bundesagentur für Arbeit) هستید میتوانید از مسئول پرونده خود درخواست هزینه تائید مدارک کنید. جاب سنتر و اداره کار می توانند هزینه های رسمیت بخشیدن به مدارک و همچنین آموزش های بعدی را تأمین کنند. اگر این ادارات درخواست شما را رد کردند، از آنها بخواهید که بصورت کتبی به شما این جواب رد را ارائه کنند.  

اگر جاب سنترر و اداره کار هزینه ها را نپذیرفتن، می توانید درخواست  پول حمایت از تائید مدارک (Anerkennungszuschuss) کنید. این کمک به افرادی که پول کمی دارند تعلق میگیرد. درخواست باید به یک مرکز مشاوره از شبکه (IQ Netzwerks) ارسال شود. اطلاعات بیشتر در این مورد را در وب سایت Der Anerkennungszuschuss دنبال کنید. اما توجه داشته باشید که درخواست‌ها صرفا تا پایان ماه ژوئن (یونی) سال ۲۰۲۴ پذیرفته می‌شود. هنوز مشخص نیست که آیا این امکان بعد از پایان این مهلت قانونی باز هم تمدید خواهد شد یا خیر. 

برای افرادی که در برلین یا هامبورگ زندگی می کنند، روش دیگری نیز برای دریافت حمایت مالی برای این پروسه وجود دارد. اطلاعات بیشتر در مورد این کمک ها در برلین را در وب سایت  berlin.de بخوانید و برای این کمک ها در هامبورگ به سایت diakonie-hamburg.de مراجعه کنید.  

متاسفانه افرادی که از پیش ساکن آلمان نیستند، امکان بهره‌ بردن از کمک‌هزینه برای پرداخت هزینه‌های ارزش‌یابی مدارک را ندارند. 

لطفاً توجه داشته باشید: شما باید قبل از ارائه درخواست خود برای بررسی و تائید مدارک، از این گزینه های برای حمایت مالی استفاده کنید. اگر بعدا از درخواست تائیدی مدارک درخواست  کمک مالی کنید، دیگر نمی توانید ازحمایت مالی برخوردار شوید.