په جرمني کې د کرايي کور موندل

په آلمان کې د کورونو خاوندان له کرايه نيوونکو څخه ډېر سندونه غواړي. ځکه نو تاسې بايد ټول اړين اسناد مخکې له مخکې برابر کړئ. له اړينو سندونو پرته په جرمني کې د کور کرايه کولو لپاره ډېر کم چانس لرئ. په معمول ډول لاندې سندونه اړين دي:

• د کرايه نيوونکي د نوم، اړيکې (ټليفون، برېښناليک)، دندې، اوسنۍ پتې او نورو په شان د شخصي مالوماتو پوښتنپاڼه. د کورونو ډېر خاوندان او د کورونو شرکتونه خپلې فورمې لري چې کرايه نيوونکو ته يې د ډکولو لپاره ورکوي او له ډکېدو وروسته بېرته بايد له نورو سندونو سره يوځای دوی ته وسپارل شي. دلته د شخصي پوښتنپاڼې يوه بېلګه کتلای شئ.
• د شوفا د مالوماتو يوه پاڼه. په دې اړه ډېر مالومات زموږ د شوفا په څپرکي کې موندلای شئ.
• د وروستيو دريو مياشتو د عايد سند (د مامورينو او کارکوونکو لپاره) او يا د ماليې د ورکړې وروستی سند (د شخصي کاروباريانو لپاره). که څوک دولتي مرسته ترلاسه کوي؛ بايد له دولت څخه د کرايې د ورکړې تصديق‌پاڼه ترلاسه کړي. دا پاڼه په جاب‌سنټر يا سوسيال کې له خپل مسؤول کس څخه ترلاسه کولای شئ.
• د کرايې د صفايۍ د پاڼې (Mietschuldenfreiheitsbescheinigung) يوه کاپي. د صفايۍ په پاڼه کې ستاسې د استوګنې د اوسني کور خاوند تصديقوي چې تاسې تل کرايه پر خپل وخت ورکړې ده. که څوک په کمپونو کې اوسي؛ کولای شئ د کمپ يا سوسيال له مامورينو څخه د دې پاڼې غوښتنه وکړئ.
• د پاسپورت او د استوګنې د اجازې د سند کاپي.
• که اړتيا وي؛ د ارزانه کورونو اجازه‌ليک (Wohnberechtigungsscheins). په دې اړه زيات مالومات د WBS په څپرکې کې ترلاسه کولای شئ.

دا ټول سندونه بايد په پرنټ شوي ډول او همدا شان يې سافټ بڼه په يوه فولډر کې وساتئ څو يې د اړتيا پر مهال په برېښناليک کې ولېږلای شئ. د کورونو ځينې خاوندان دا سندونه سملاسي د کور له ليدلو (Besichtigung) وروسته غواړي خو ځينې نور يې ښايي په برېښناليک د ورلېږلو غوښتنه وکړي. په داسې حالت کې هر څومره زر چې کولای شئ؛ سندونه ورته ولېږئ ځکه د کور خاوندان ډېر وخت د کرايه نيوونکو په اړه چټکه پرېکړه کوي.

لارښوونه: که د کور د کرايه کولو لپاره له اړينو سندونو سره يو بل داسې ليک هم ملګری کړئ چې د ځان او د کورنۍ د غړو پېژندنه، په جرمني کې مو د اوسېدو حالت او د راتلونکي لپاره پلانونه (د بېلګې له دول د پرکتيکوم يا پوهنتون پیلول) پکې ليکل شوي وي؛ ښايي د کور نيولو لپاره مو چانس لوړ کړي. که په جرمني ژبه ښې خبرې نه شئ کولای او جرمن ژبي ملګري لرئ؛ غوره ده چې له ځان سره يې بوزئ او د قرارداد جزئیات پرې ولولئ. د کورونو ډېر خاوندان له ناجرمن وګړو سره د ستونزې پر مهال په خبره د نه پوهېدلو وېره لري. يو جرمن ژبی ملګری او مرستندوی ډېر ګټور دی.

اوس هم ځينې ورځپاڼې او مجلې د کورونو اعلانونه خپروي خو انټرنېټي اعلانونه کرار کرار د هغو ځای نیسي. ځکه نو د کور پلټلو لپاره غوره ځای انلاين وېبسایټونه دي. د کورونو لپاره په ګڼو وېبسایټونو کې د کرايې، سيمې، کوټو او نورو ورته شيانو حدونه ټاکلای شئ او د پلټنې دقيقه پایله موندلای شئ. همدا شان ځينې وېبسایټونه د کورونو په اړه برېښناليک ته د خبرتيا لېږلو آسانتا هم لري. تاسې بيا وروسته کولای شئ هغه کور ته خپله غوښتنه ولېږئ. د (eBay Kleinanzeigen, Immobilienscout24  او  Immonet) په شان وېبسایټونو کې په خپلو معيارونو برابر د ډېرو کورونو اعلانونه موندلای شئ. که په کوم ګډ کور (Wohngemeinschaft (WG)) کې يوه خونه کرايه کول غواړئ؛ د (WG-gesucht) وېبسایټ وګورئ.

د WG لپاره ځينې اعلانونونه د پوهنتونونو د اعلانونو په تختو او ځانګړو فېسبوکي ګروپونو کې هم موندلای شئ.

په انلاين اعلانونو کې ډېر وخت د کورونو عکسونه او د کرايې، جانبي لګښتونو، د خالي‌کېدو وخت او د کور د خاوند د اړيکې په شان نور اړين مالومات هم کتلای شئ. په عمومي ډول د کور خاوند د وېبسایټ له لارې يوه پيغام يا برېښناليک ترلاسه کولو ته ترجیح ورکوي. په دې پيغام کې د خپل ځان په اړه مالومات ورکړئ او د کور کتلو لپاره د وخت يا ترمين غوښتنه وکړئ. که کوم ښه وړانديز ترلاسه کړئ؛ سملاسي ګام واخلئ ځکه وړ کرايه نيوونکي په چټکۍ ټاکل کيږي او د کورونو اعلانونه ژر ورکيږي.

په ځينو ښارونو کې مرستندويې ادارې له خلکو سره د کورونو په موندلو کې مرسته کوي. په خپل ښار کې د دې ډول ادارو موندلو لپاره زموږ د سيمه‌ييز لټون پانه وګورئ. همدا شان خپل ملګري او شناخته کسان وپوښتئ څو د کور په موندلو کې مرسته درسره وکړي.

تاسې کولای شئ د کور موندلو لپاره يو کمشن‌کار هم وګمارئ. البته پام مو وي چې کمېشن‌کار قانوني اجازه ولري او دوکه‌باز نه وي. دې ډول کسانو ته يوازې هغه وخت پیسې ورکړئ چې کور درته ومومي او قرارداد لاسليک شي. کمېشن‌کاران په معمول ډول د کور موندلو لپاره د دوو مياشتو د کرايې معادل پیسې + پر ارزښت اضافه ماليه غواړي.

د کورونو د موندلو لپاره د پلټونکو شمېر ورځ په ورځ زياتيږي؛ ځينې کسان له دې فرصته په استفاده درغلي کوي. دا کسان په ډېرو ښو شرايطو د کورونو جعلي اعلانونه خپروي او له خلکو په درغلۍ پیسې اخلي. ځکه نو د کورونو د پلټلو پر مهال دې ټکي ته ډېر پام وکړئ. په ياد مو وي چې د قرارداد له لاسليک او د کور د کيليانو له تر لاسه کولو وړاندې چا ته پیسې ورنه کړئ. که کور ډېر ارزانه وي او يا له تاسې وغوښتل شي چې د کور له کليانو ترلاسه کولو مخکې پیسې په انلاین ډول ولېږئ؛ يا هم د کور ليدلو پر مهال سمدستي د پېشکي يا ضمانت پیسو د نغد ترلاسه کولو غوښتنه کوي؛ ښايي دا کس د دوکه کولو او دبړه‌مارۍ هڅه کوي. د انلاين پلټنې پر مهال وګورئ چې د کور اعلانوونکی شرکت قانوني دی که نه. که اعلانوونکی شخصي کس وي؛ بايد لا ډېر احتياط وکړئ او شرايط په غور ولولئ.

که کمېشن‌کار ګمارئ؛ د کمېشن اندازه او د کور موندلو موخه مو په ليکلي ډول ورسره فيصله کړئ. څو دواړو لوريو دا تړون نه دی لاسليک کړی؛ پیسې مه ورکوئ. دې ډول کسانو ته يوازې هغه وخت پیسې ورکړئ چې کور درته ومومي او قرارداد لاسليک شي. ځينې کسان د کمېشن‌کارانو په نوم پېشکي پا مخکې له مخکې پیسې ترلاسه کوي او بيا يو مخ ورکيږي.

که له جاب‌سنټر يا سوسيال څخه مرسته ترلاسه کوئ؛ د کور له پلټلو وړاندې خامخا له دوی څخه د کرايې او نورو مسایلو په اړه پوښتنه وکړئ. سوسيال او جاب‌سنټر يوازې تر يوې محدودې کچې او ځانګړو شرطونو لاندې د کور کرايه پرې کوي. له ټولو لومړی په دې ادارو کې له خپل مسؤول کس څخه داسې ليک ترلاسه کړئ چې تاسې ته د کور پلټلو اجازه درکوي. دا مامور همدا شان د کرايې د اندازې او نورو شرطونو په اړه هم مالومات درکولای شي. تر ټولو لوړه کرايه له يوه ښاره تر بله توپير کوي او کور د اندازې او ګرمولو د سرچينو په شان له ډېرو عواملو سره تړاو لري. له يوه پلوه د کور مساحت بايد له ټاکلې اندازې کم او له بل پلوه له لوړ حد زيات نه وي. ډېر مامورين همدا شان د کور لنډمهالي او د کرايې تدريجي لوړېدونکي قراردادونه ردوي. د کور د لټولو له پیل مخکې په دې شرطونو او قواعدو ځان ښه ډاډه کړئ څو په راتلونکي کې له ستونزې سره مخ نه شئ.

کله چې د کور د خاوند يا شرکت له لوري تاييد ترلاسه کړئ؛ غوښتنه ورنه وکړئ چې د کرايې يو وړانديز درته برابر کړي. په دې وړانديز کې بايد د کور ټول اړوند جزئيات او د کرايه ورکوونکي د ټليفون شمېره وليکل شي څو بيا يې دولتي مامورينو ته ورښکاره کړئ. ځينې ادارې د دې کار لپاره ځانګړې فورمې لري چې د کور خاوندانو ته يې د ډکولو لپاره ورکولای شئ. د دې فورمو ترلاسه کولو لپاره له خپل مسؤول مامور څخه پوښتنه وکړئ. د کرايې د وړانديز له ډکولو وروسته سملاسي خپل مسؤول مامور ته ورشئ او ډک شوي فورمونه ورښکاره کړئ څو هغه تاسې يا د کور خاوند ته د کرايې پرې کولو او وړانديز منلو په اړه ډاډ درکړي. د دولتي مامور له لوري له ليکل شوي تاييدليک سره بېرته د کور خاوند ته ولاړ شئ او د کور قرارداد ورسره لاسليک کړئ.

سوسيالي کورونه د منل شوو کډوالو او بې‌دندې خلکو په شان د هغو کسانو لپاره دي چې عايد يې کم وي يا هېڅ عايد ونه لري. د دې کورونو کرايه کمه ده؛ ځکه دولت يې د جوړولو پر مهال له اړونده شرکتونو سره مرسته کړې ده. د دې کورونو د تر لاسه کولو لپاره د Wohnberechtigungsschein  يا  WBS په نامه اجازې ته اړتيا لرئ. دا اجازه‌ د خپلې ښاروالۍ له اړونده چارواکو تر لاسه کولای شئ او هغوی تصديقوي چې ستاسې عايد له ټاکل شوې اندازې کم دی. دا تصديق بايد د کور د کتلو پر مهال د کور خاوند يا د شرکت مسؤولينو ته ښکاره کړئ.

يادونه: که د پناغوښتنې پروسه مو لا روانه وي؛ د اصولو له مخې د WBS ترلاسه کولو حق نه لرئ.

په WG يا (Wohngemeinschaft) کې له نورو کسانو ګډ ژوند کولای شئ. په دې ډول کورونو کې هر کس خپله خونه لري خو ښايي تشناب او پخلنځی مو شريک وي. د شريک کور موندل د شخصي کور موندلو په پرتله آسانه دي؛ ځکه دلته تاسې د کور د خاوند راضي کولو ته اړتيا نه لرئ؛ يوازې د کور له نورو اوسېدونکو سره بايد توافق ته ورسېږئ. د دې تر څنګ يوه خونه ښايي د بشپړ کور له کرايه کولو ارزانه وي.

کله چې د جاب‌سنټر يا سوسيال مرسته ترلاسه کوئ؛ د WG کرايه کولو لپاره بايد د يوې خونې د قرارداد تر څنګ د بشپړ کور د قرارداد کاپي هم ورښکاره کړئ. ډېر مامورين همدا شان د کور د اصلي خاوند يا کرايه ورکوونکي شرکت له لوري يو داسې تاييدليک هم غواړي چې وښيي کرايه نيوونکي د کور د کوټو کرايه ورکولو حق لري.

• په ټاکلي وخت او نېټه بايد د کتلو په ځای کې حاضر وئ.
• وړ او يو څه غوره جامې واغوندئ.
• له نورو لېوالو کسانو سره چې د کور ليدلو لپاره راځي؛ ښه او مؤدبانه چلند ولرئ.
• هڅه وکړئ چې د کور له خاوند سره خپله خبرې وکړئ او په هغه ښه اغېز پرېږدئ. د نږدې ښوونځي په شان شيانو په اړه پوښتنه وکړئ يا د بېلګې په ډول د برنډې يا د کور د شا د ګلانو ستاينه وکړئ. البته پام مو وي چې د کور د ترميم په شان له خبرو ځان وساتئ؛ ځکه ښايي د کور د خاوند د خوابدتيا سبب شي.
• له ځان سره د‌ ټولو اړينو سندونو تياره دوسيه ولرئ.

• له لاسليک وړاندې تړون په غور ولولئ. که په خپله مو ښه جرمني ژبه زده نه وي؛ له بل چا مرسته وغواړئ.
• د کور د تسليمولو پر مهال ټولې خرابۍ يادداښت کړئ او عکسونه يې واخلئ. که داسې ونه کړئ؛ ښايي په پای کې يې د جوړولو مسؤوليت تاسې ته درپه غاړه شي.
• د اصولو له مخې د کور له قراداد سملاسي وروسته پېشکي يا د ضمانت پیسې (Kaution) غوښتل کيږي. د دې پیسو اندازه بايد د درېيو مياشتو لومړنۍ کرايې (Kaltmiete) له کچې زياته نه وي او تاسې کولای شئ په دريو قسطونو کې يې ورکړئ. که په پای کې د خرابۍ له کبله کومې پیسې درنه ونه ګرځول شي؛ دا پیسې به بېرته درکړل شي.

• د قرارداد له لاسليک وروسته بايد د استوګنو يا هېواوالو چارو په اداره (Bürgeramt / Einwohnermeldeamt) کې ځان ثبت کړئ. په دې اړه زيات مالومات په جرمني کې ثبتېدل څپرکي کې لوستلای شئ. په ځينو ايالتونو کې د ثبت لپاره قراداد کافي دی خو په ځينو نورو کې بيا د کور د خاوند له لوري يو بل لاسليک شوي سند (Wohnungsgeberbescheinigung) ته هم اړتيا ده.
• نوي کور ته له لېږدېدلو وروسته هر څومره زر چې کولای شئ؛ خپله نوې پته د بهرنيانو چارو له ادارې (Ausländerbehörde) سره ثبت کړئ. که د پناغوښتنې پروسه مو لا روانه وي؛ پر دې د پاسه بايد خپله پته له بمف BAMF سره هم ثبت کړئ څو د مهمو ليکونو له ترلاسه کولو بې‌برخې نه شئ.
• همدا شان نورو ټولو هغو ادارو (سوسيال، جاب‌سنټر، د ماليې اداره) ته خبر ورکړئ چې کار مو ورسره بند وي. همدا شان خپل بانک، د بيمې اداره او نور اړوند دفترونه هم په خپله نوې پته خبر کړئ.
• که غواړئ د پوسټونو له ترلاسه کولو ځان ښه ډاډه کړئ؛ کولای شئ ډوچ پوسټ (Deutschen Post) يا (Pin Mail AG) ته د بيا رالېږلو لارښود (Nachsendeauftrag) ولېږئ. دوی به بيا ستاسې زاړه آدرس ته راغلي ليکونه بېرته په نوې پته دروليږي. البته دا کار وړيا نه کيږي او بايد لګښت يې ورکړئ.
• کور مو بايد د برېښنا او ګاز له يوه برابروونکي شرکت سره راجستر کړئ. ډېر وخت برېښنا د کرايې د قرارداد برخه نه وي او بايد پیسې يې بېلې ورکړل شي. د برېښنا لپاره بايد بېل تړون وشي او د برېښنا له وړاندې کوونکو شرکتونو سره بايډ اړيکه ونيول شي. کله چې د خپلې خوښې شرکت ومومئ؛ کولای شئ له هغو سره د انټرنېټ له لارې په انلاين ډول ځان ثبت کړئ. دا شرکت به له تاسې د برېښنا مېتر د اوسنۍ شمېرې په اړه وپوښتي. په دې اړه لا زيات مالومات د (د خپرونو پیسې) څپرکي کې موندلای شئ.

• که څوک د کډوال، پناغوښتونکي يا مهاجر په توګه په رسميت‌ پېژندل شوی وي او يا فرعي خونديتوب ولري؛ کولای شي يوه کور ته کډه وکړي.
• که د پناغوښتنې پروسه روانه وي؛ کور ته لېږدېدل د اړوند کس له اصلي هېواد، په جرمني کې تېر شوي وخت او د فدرالي ايالت له قوانينو سره اړه لري. د عمومي مقرراتو له مخکې يو کس بايد په لومړنيو کمپونو کې لږ تر لږه ۶ مياشتې او تر ټولو زيات ۲۴ مياشتې پاته شي. که څوک په لومړني کمپ کې په اوسېدلو مکلف وي؛ کور ته د لېږدېدلو اجازه نه لري. په ياد مو وي چې د خوندي هېوادونو اوسېدونکي بايد د پناغوښتنې د پروسې تر پايه په لومړني کمپ کې پاته شي. که د پنا غوښتنه يې رد شي؛ بايد تر ډيپورټ يا له جرمني وتلو پورې همالته ژوند وکړي.
• د ډولډونګ لرونکي کسان په عمومي ډول کورنو ته د لېږدېدلو حق نه لري. دا کسان په رسمي د ډولډونګ لرونکو کسانو لپاره د ګډ اوسېدو کمپونه چمتو کيږي او دا د ډولډونګ د شرطونو د يوې برخې په توګه ثبت کيږي. البته په‌ ځينو حوزو کې د ګډو اوسېدو لږ کمپونه شته او د ټول کسانو لپاره ځای نه لري. په داسې حالت کې ښايي تاسې ته يو کور درکړل شي او يا اجازه درکړل شي چې د ځان لپاره کور ومومئ. که په شريک کور کې په اوسېدلو مکلف ياست؛ کولای شي د بهرنيانو چارو په اداره (Ausländerbehörde) کې د دې شرط لغوه کولو غوښتنه وکړئ. د دې تر څنګ بايد له سوسيال څخه د کور د کرايې ورکولو لپاره مرسته وغواړئ. دا ادارې ښايي ستاسې غوښتنه ومني خو د ردولو شونتيا يې هم شته. البته که څوک د عصبي يا فزيکي ناروغۍ په شان مهم دلايل ونه لري؛ د دې غوښتنې منلو لپاره لږ چانس لري. ). که نورې مرستې ته اړتيا لرئ؛ کولای شئ په خپله سيمه کې د پرو ازول (Pro Asyl) په شان يوه مشورتي مرکز ته ورشئ. د دې ادارې کارکوونکي په انګليسي او جرمني ژبو خبرې کوي او په (۰۰۴۹۶۹۲۴۲۳۱۴۲۰) شمېره يا (proasyl@proasyl.de) برېښناليک اړيکه ورسره نيولای شئ. 

يادونه: که څوک په شريکو کمپونو يا هايمونو کې اوسي او خپل عايد ولري؛ ښايي د اوسېدو د ځای لپاره لوړه کرايه ترې واخستل شي.

• هغه کسان چې د مهاجر يا پناغوښونکي په توګه منل شوي وي او يا يې فرعي خونديتوب ترلاسه کړی وي او له جاب‌سنټر يا سوسيال څخه مرسته ترلاسه کوي؛ نه شي کولای له درې کلنې استوګنې مخکې د اوسېدو له اوسني ځايه بل ځای ته کډه وکړي. په ځينو ايالتونو کې ځانګړي اضافي قوانين پلي کيږي چې له مخې يې ښايي چا ته اجازه ورنه کړل شي چې د اوسېدو له هغې حوزې (Gemeinde) هغې ووزي؛ په کوم کې يې چې د پناغوښتنې پروسه ترسره شوې ده. د اوسېدو دا قوانين جنجالي دي. که څوک د خپل ايالت بلې ناحيې ته د لېږدېدلو لپاره ښه دلايل ولري؛ کولای شي په ليکلي ډول د خپلې اړونده بهرنيانو چارو ادارې (Ausländerbehörde) څخه د استوګنې د ځای د محدوديت لغوه کولو (Antrag auf Aufhebung der Wohnsitzzuweisung) غوښتنه وکړي (gemäß §12a Abs. 5 Satz 2c AufenthG). که نورې مرستې ته اړتيا لرئ؛ کولای شئ په خپله سيمه کې د پرو ازول (Pro Asyl) په شان يوه مشورتي مرکز ته ورشئ. د دې ادارې کارکوونکي په انګليسي او جرمني ژبو خبرې کوي او په (۰۰۴۹۶۹۲۴۲۳۱۴۲۰) شمېره يا (proasyl@proasyl.de) برېښناليک اړيکه ورسره نيولای شئ.
• د پنا غوښتونکي او ډولډونګ لرونکي بايد په معمول ډول په خپله حوزه کې پاته شي؛ په کومه کې چې ثبت شوي دي. يوازې هغه کسان چې خپل عايد لري او دولتي مرسته نه ترلاسه کوي؛ کولای شي بل ځای ته کډه وکړي. د دولتي مرستې ترلاسه کوونکو کسانو لپاره يوازې په ځانګړو حالاتو کې دا امکان شته چې بل ځای کډه وکړي. د بېلګې په ډول که څوک ډېر ناورغ وي او په خپله حوزه کې يې د درملنې شونتياوې نه وي؛ يا هم په بله حوزه يا ناحيه کې د خپلې کورنۍ يوه ناروغ کس د پالنې لپاره لېږدېدل غواړي؛ ښايي دا اجازه ترلاسه کړي. د دې کار لپاره بايد خپل دلايل ثابت کړئ. د دې کار لپاره له يوه وکيل يا مرستندوی سازمان څخه له وړاندې مرسته وغواړئ. د بېلګې په ډول کولای شئ په خپله سيمه کې د پرو ازول (Pro Asyl) په شان يوه مشورتي مرکز ته ورشئ. د دې ادارې کارکوونکي په انګليسي او جرمني ژبو خبرې کوي او په (۰۰۴۹۶۹۲۴۲۳۱۴۲۰) شمېره يا (proasyl@proasyl.de) برېښناليک اړيکه ورسره نيولای شئ.