Almanya'da Denklik Almak

Bazı meslekler için denkliği olan bir meslek veya üniversite diplomasına ve ayrıca mesleki lisans olarak adlandırılan bir belgeye ihtiyacınız vardır. Yurtdışında bir okul veya mesleki yeterlilik aldıysanız, bu yeterliliklerin denkliği için her zaman ihtiyacınız olacaktır. Ancak, ek denklik gerektiren meslekler de vardır. Bunlar örneğin doktorlar, avukatlar, hemşireler veya öğretim mühendisleridir. Bu meslekler "düzenlenmiş meslekler" olarak adlandırılır. Düzenlemeye tabi bir meslekte çalışmak istiyorsanız, yeterliliğinizin denkliğini almalı ve ayrıca (gelecekteki) federal eyaletinizdeki yetkili kurumdan meslek ruhsatı almak için başvuruda bulunmalısınız. Bunun nasıl yapılacağını "Denklik alma işlemimi nerede yapabilirim?" başlığı altında bulabilirsiniz. Düzenlemeye tabi mesleklerin bir listesini BERUFENET'te bulabilirsiniz.

Eğer "lisanslı zanaat" olarak adlandırılan bir alanda serbest meslek sahibi olmak istiyorsanız, mesleki nitelikleriniz için de denklik almanız gerekir. Zanaat kanununun A1 ekinde denklik almanıza izin verilen el sanatlarının bir listesini bulabilirsiniz.

Mesleğiniz düzenlemeye tabi değilse, denklik almanız gerekmez. Ancak yine de denklik almak, Alman iş piyasasındaki şansınızı artırır.

Federal İş Bulma Kurumunun web sitesinde, diploma veya derecenizin düzenlemeye tabi mesleklerden biri olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Aynı işlemi ec.europa.eu sitesinde İngilizce olarak da yapabilirsiniz.

Lütfen unutmayın: İş arama vizesi veya iş vizesi ile Almanya'ya gelmek istiyorsanız, diploma veya derecenizin denkliğini mutlaka önceden almanız gerekir.

Danışmanlık almanız her açıdan faydalı olacaktır. Danışmanlık hizmeti veren personel, denklik alma sürecinizden tam olarak hangi birimin sorumlu olduğunu, yapmanız gerekenleri ve denklik alma sürecini nasıl finanse edebileceğinizi size açıklayabilir.

Netzwerks IQ’nün danışma merkezlerinden denklik süreci hakkında tavsiye alabilirsiniz. Buradaki personel denklik alma sürecinin tüm adımlarında size yardımcı olacaktır. netzwerk-iq.de adresine girip sol üstteki turkuaz menü ibaresine tıklarsanız, karşınıza eyaletler çıkacaktır. Bu listeden yaşadığınız eyaleti seçerek yakınlarınızdaki bir danışma merkezinin nerede olduğunu öğrenebilirsiniz.

"Almanya'da Çalışmak ve Yaşamak" yardım hattından da telefon veya e-posta yoluyla da tavsiye alabilirsiniz. Bu yardım hattını da yurtdışından da arayabilirsiniz. Almanca ve İngilizce danışmanlık veren personele +49 30 1815 1111 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz. Danışma ücretsizdir, ancak aramak için normal telefon ücreti ödemeniz gerekir. Ayrıca yardım hattı iletişim formunu kullanarak da onlarla iletişime geçebilirsiniz. 

Yurt dışındaysanız, danışma hattı üzerinden ilk görüşmeden sonra Mesleki Denklik Hizmet Merkez Ofisi’nden (ZSBA) İngilizce veya Almanca dillerinde danışmanlık hizmeti alabilirsiniz. ZSBA, başvurunuzda size yardımcı olacak ve Almanya'ya giriş yapana kadar denklik prosedürü boyunca size rehberlik edecektir.

Okul, akademik veya mesleki bir yeterlilik olup olmadığına bağlı olarak, yeterliliğinizin denkliği olup olmadığını görmek için farklı veritabanları vardır.

• Anabin veritabanında, üniversiteye giriş yeterlilikleri için okul diplomalarınızı kontrol edebilirsiniz. Ayrıntılarda, okul bitirme diplomalarının derecelerini ve verildikleri yılı bulabilirsiniz.
• Akademik yeterliliklerinizi Anabin veri tabanında kontrol edebilirsiniz. Derecenin ve kurumun (üniversite) denkliği olması önemlidir. Eğer kurum veya üniversitenin denkliği varsa bu durum H+ statüsü ile belirtilecektir. 

Önemli: Yüksek öğrenim yeterliliğinizin başlığının diplomanızın başlığıyla aynı olduğundan emin olun.

• Bir mesleki yeterlilik, okul ve pratik eğitim nedeniyle her zaman bir Alman mesleki eğitimiyle bireysel olarak karşılaştırılmalıdır. Bunu nasıl yapabileceğinizi "Denklik alma işlemimi nerede yapabilirim?” başlığı altında öğrenebilirsiniz.

Okul veya akademik veya mesleki eğitim derecesi olmasına bağlı olarak, denklik sürecinden farklı birimler sorumludur.

• Okul diplomaları, her federal eyaletin kendi diploma denkliği ofisi tarafından tanınır. Hangi ofisin sorumlu olduğunu anabin veri tabanında bulabilirsiniz. Almanya'da üniversite almak için, okul diplomanızın denkliğini almak istiyorsanız, eğitim almak istediğiniz üniversiteye de başvurabilirsiniz. Mesleki eğitim almak istiyorsanız, okul diplomalarınızın denkliği olması gerekmez. Hangi koşulları yerine getirmeniz gerektiğini "İkili mesleki eğitim" bölümünde bulunabilirsiniz.
• Akademik derecelerin denkliği, Yabancı Eğitim Sistemleri Merkez Bürosu („Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen“ - ZAB) tarafından sağlanabilir. ZAB’ın anabin veri tabanında derecenizin denkliği olup olmadığını görebilirsiniz. Denklik başvurusunu doğrudan ZAB'a yapabilirsiniz. Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak için Zeugnisbewertung web sitesine bakabilirsiniz. Ayrıca "make-it-in-germany" web sitesinde bu konuda Almanca ve İngilizce dillerinde detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
• Mesleki eğitim sertifikalarınızın denkliğinden hangi birimin sorumlu olduğunu bulmak için „Anerkennungs-Finder“’ı kullanabilirsiniz. Buraya doğrudan iş unvanınızı girebilir veya listeden işinizi seçebilirsiniz. İkinci adımda, şehrinizin adını girmeniz istenecektir, ardından sizden sorumlu denklik ofisine ulaşabilirsiniz.

Mesleğinizin Almancada tam olarak nasıl adlandırıldığından emin değilseniz, BERUFENET web sitesine girerel tam adını aratabilirsiniz. Site şu anda sadece Almanca dilinde hizmet vermektedir.

Lütfen unutmayın: Hâlâ yurtdışında olsanız bile, yukarıda belirtilen yerler sizden de sorumludur. Böyle bir durumda, Almanya'da gelip eğitim almak ya da çalışmak istediğiniz yeri seçerek denklik için başvuruda bulunmanız gerekir.

Sizden sorumlu doğru denklik ofisini bulduktan sonra, denklik almak için başvuruda bulunabilirsiniz. Ancak öncesinde yapmanız gereken iki şey vardır:

1) Denklik alma sürecinde karşınıza çıkan masrafları nasıl karşılayacağınızı netleştirin. Bu konuda daha fazla bilgi almak için "Denklik alma işlemim için nereden maddi destek alabilirim?" başlığı altına bakabilirsiniz.

2) Başka bir ülkeden aldığınız kalifikasyonunuzu kanıtlayan tüm sertifika ve belgeleri toplayın. Noter onaylı suretler ve tercümeler her zaman gerekli değildir. Denklik için gerekli belgeleri yeminli tercümanlara tercüme ettirebilirsiniz. Yeminli tercümanların bir listesini justiz-dolmetscher.de web sitesinde bulabilirsiniz. Kalifikasyonunuz hakkında elinizde hiçbir belge yoksa, bir danışma merkezine başvurun.

Kalifikasyonunuz kontrol edildikten sonra denklik başvurunuzun kabul edilip edilmediğini belirten bir bildirim alırsınız.

Denklik alma işleminiz başarıyla tamamlandıktan sonra, “denklik bildirimi” (Anerkennungsbescheid) olarak adlandırılan bir belge alırsınız. Bu, teknik olarak, kalifikasyonunuzun Almanya’da aynı belgeye sahip bir kişiyle eşit olduğu anlamına gelir.

Önemli: Başvurunuzla birlikte gönderdiğiniz belgeler iade edilmeyeceğinden belgelerin asıllarını değil, sadece kopyalarını göndermeniz tavsiye edilir.

Yeterliliğiniz için denklik alamadıysanız veya sadece kısmen aldıysanız, yalnızca mesleğiniz düzenlenmemiş bir meslek olduğu takdirde mesleğinizde çalışmaya devam edebilirsiniz. Yine de tam denklik için başvurmanız ve ret bildiriminde listelenen eksik yeterlilikleri tamamlamanız faydalı olacaktır. Daha sonraki bir tarihte "müteakip başvuru" (Folgeantrag) olarak adlandırılan bir başvuru yapabilir ve tam denklik alabilirsiniz. 

Düzenlemeye tabi bir mesleği icra etmek istiyorsanız, mesleki yeterliliklerinizin tam olarak denkliğinin olması gerekir. Bu nedenle, eğitim denkliğinin mevcut olmadığı düzenlenmiş meslekler söz konusu olduğunda, mesleği icra etmenize izin verilmesi için bir telafi tedbirini tamamlamanız gerekir. 

Halen Almanya dışındaysanız ve bir iş teklifi aldıysanız, gelecekteki işyerinizle iletişime geçin ve Almanya'da ikamet edeceğiniz yerdeki yabancılar dairesine "denklik" (Gleichwertigkeit) başvurusunda bulunun. Gelecekteki işvereniniz daha sonra "adaptasyon planı" (Anpassungsplan) olarak adlandırılan bir plan hazırlayabilir. Bir "adaptasyon planı", işyerindeki eksik bilgileri tamamlamak için gerekli ileri eğitimi tamamlamanıza yardımcı olur. Adaptasyon planı tamamlandıktan sonra, denklik için yeni bir başvuru yapılabilir. Bu durumda yeterlilik tam olarak tanınacaktır.

Koruma statüsü, AB serbest dolaşım hakkı veya aile birleşimi kapsamında Almanya'da bulunuyorsanız ve diplomanızın denkliği yoksa başvurunuz reddedilecektir. Bu durumda, başka bir referans mesleğin veya başka bir denklik kurumunun daha uygun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.  Aksi takdirde myskills.de veya NEWPLAN üzerinden bir teste girerek bilgi ve becerilerinizin hangi mesleğe uygun olduğunu öğrenebilirsiniz. Jobcenter veya iş bulma kurumundaki personelle myskills veya NEWPLAN hakkında konuşun. Test sonuçlarınız, uygun bir iş fırsatı bulmanıza yardımcı olabilir ve sizin için yeni kapılar açabilir. İlk olarak, evinizde www.meine-berufserfahrung.de adresinde yer alan testi yapabilirsiniz. Testler birçok farklı dilde mevcuttur.

IQ Netzwerks danışma merkezlerinden danışmanlık alabileceğinizi unutmayın. netzwerk-iq.de adresine girip sol üstteki turkuaz menü ibaresine tıklarsanız, karşınıza eyaletler çıkacaktır. Bu listeden yaşadığınız eyaleti seçerek yakınlarınızdaki bir danışma merkezinin nerede olduğunu öğrenebilirsiniz.

Unutmayın: "Denklik bildirimi" (Gleichwertigkeitsbescheid), yabancı bir mesleki yeterlilikle Alman işgücü piyasasına daha kolay erişmenizi sağlayan resmi bir belgedir. Bu belge, mesleki yeterliliğinizin bir Alman mesleki yeterliliğine (referans meslek olarak adlandırılır) tamamen mi yoksa kısmen mi denk olduğunu belirler. Sadece kısmi denklik tespit edilirse, tam denklik elde etmek için hangi ek niteliklere ihtiyacınız olduğunu öğrenebilirsiniz.

• ZAB başvuruları ve BK hakkı olanların başvuruları genellikle bir ay sürmektedir. 
• Üniversite diplomasına sahip nitelikli çalışanların denklik başvuruları, mezun olunan ülkeye bağlı olarak altı aya kadar sürebilmektedir. Aynı durum, somut bir iş teklifi olmayan kişilerin denklik başvuruları için de geçerlidir.
• Mesleki yeterliliklerin denkliğinin alınması için işlem süresi 1 ila 3 ay arasında sürmektedir.

Bu süre, yetkili kuruma gerekli tüm belgeleri teslim etmenizden sonra başlar. Çok zorlu bir denklik alma süreciyse bu süre bir defa uzatılabilir.

Önemli: Ne yazık ki, uygulamada bu son tarih sıklıkla aşılmaktadır. Bekleme süresi alışılmadık derecede uzunsa, yukarıda belirtilen danışma merkezlerinden biriyle iletişime geçmeniz tavsiye edilir.

Denklik alma prosedürünün masrafları büyük ölçüde değişmektedir. Prosedürün kendi ücretine ek olarak (0 ila 600 avro arasında), sertifikalarınızın tercümesi ve noter tarafından onaylanması için de ödeme yapmanız gerekebilir. Ayrıca kurs ve sınav ücretlerini de ödemeniz gerekebilir. Yükseköğretim yeterliliklerinin denkliği için ilk başvuru 200 avro tutarındadır. 

Jobcenter veya İş Bulma Kurumuna (Agentur für Arbeit) kayıtlıysanız, bu yerlerden maddi destek talebinde bulunabilirsiniz. Jobcenter veya İş Bulma Kurumu hem denklik alma süreci hem de olası bir eğitim maliyetini karşılayabilir. Jobcenter veya İş Bulma Kurumu maddi destek talebi başvurunuzu reddederse, iptali yazılı olarak bildirmeniz gerekir.

Jobcenter veya İş Bulma Kurumundan maddi destek almıyorsanız, "denklik yardımı" olarak başvuruda bulunabilirsiniz. Maddi durumu iyi olmayan kişilere denklik yardımı verilebilir. Başvuru, IQ Netzwerks danışma merkezlerinin birinde yapılmalıdır. IQ Netzwerks’e telefon veya e-postayla ulaşıp önceden tavsiye alabilirsiniz. Burada hizmet veren personele +49 371 4 33 11 222 numaralı telefondan ya da anerkennungszuschuss@f-bb.de e-posta adresinden ulaşabilirsiniz. Ancak başvuruların yalnızca 30 Haziran 2024 tarihine kadar kabul edileceğini lütfen unutmayın. Programın daha fazla uzatılıp uzatılmayacağı henüz bilinmiyor.

Berlin veya Hamburg'da yaşayan insanlar için denklik alma sürecini maddi olarak desteklemenin başka bir yolu daha var. berlin.de adresine girerek Berlin Denklik Alma Süreci Yardım Fonu (Berliner Härtefallfond Berufsanerkennung ) hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. Hamburg’daki yardım fonu için de diakonie-hamburg.de. adresine bakabilirsiniz.

Ne yazık ki, henüz Almanya'da bulunmayan kişiler denklik masrafları için mali destek alamazlar.

Lütfen unutmayın: Denklik alma başvurunuzu göndermeden önce ilk olarak tüm bu maddi yardım seçeneklerine başvurmanız gerekir. Daha sonra başvurduğunuz takdirde herhangi bir maddi destek alamazsınız.