Evlilikten Bağımsız Oturum Hakkı

Avrupa Birliği dışındaki bir ülkeden geliyorsanız, Almanya’da kalmak için bir oturum iznine ihtiyacınız vardır ve bu izni yalnızca belirli bir nedenle alırsınız. Örneğin, Alman vatandaşlığına sahip veya Almanya için geçerli bir oturum iznine sahip bir kişiyle evlilik veya yasal partnerlik olabilir. Ayrılmanız halinde, oturum unvanınızın gerekçesi geçerliliğini yitirir. Bu durum eşinizin vefat etmesi halinde de geçerlidir. Yani aslında her iki durumda da Almanya'yı terk etmeniz gerekecektir. Ancak evlilikten bağımsız oturum hakkı size Almanya'da kalma hakkı verir. İkamet Yasası'nın 31. maddesine göre kendi oturum unvanınızı alıp Almanya'da bir yıl kalabilirsiniz. Bu yıl boyunca kendi geçiminizi sağlamak zorunda değilsinizdir. Sosyal yardım veya Bürgergeld (vatandaşlık parası) alabilirsiniz. Bir yıl sonra kalış süreniz uzatılabilir. Bunun için hangi şartları yerine getirmeniz gerektiğini "Bağımsız oturum hakkımı uzatabilir miyim?" başlığı altında öğrenebilirsiniz.

Lütfen unutmayın: Eğer süresiz oturum izniniz varsa ve eşinizden ayrılırsanız, yeni bir oturum izni için başvurmanız gerekmez.

Aşağıdaki koşulların tümünü yerine getirdiğiniz takdirde evlilikten bağımsız oturum hakkı elde edebilirsiniz:

• Eşiniz veya yasal partnerinizle birlikte yaşamak için aile birleşimi yoluyla Almanya'ya gelmiş olmalısınız.
• Almanya'da kalışınızın güncel nedeni aile birleşimi olmalıdır. Bu durum, İkamet Yasası'nın 28, 29 veya 30. maddelerine göre oturum iznine sahip olmanız halinde geçerlidir. Lütfen unutmayın: Almanya'ya aile birleşimi yoluyla geldiyseniz ve bu arada başka çeşit bir oturum hakkı aldıysanız, evlilikten bağımsız oturum hakkına sahip değilsinizdir. 
• Siz ve eşiniz veya partneriniz ayrıldınız. Ya da eşiniz/partneriniz vefat etti.
• Ayrıldıysanız, Almanya'da en az üç yıl evli kalmış olmanız gerekir. Bu durum yasal partnerlikler için de geçerlidir. Yetkililerin üç yıllık süreyi nasıl hesapladığını "Üç yıllık süre nasıl hesaplanır?" başlığı altında öğrenebilirsiniz.

Önemli: Eşiniz ölürse, bu şartı yerine getirmek zorunda değilsiniz.

• Sizin ve eski eşinizin Almanya için geçerli bir oturum izni var. Oturum izni, Almanya'da evli bir çift veya yasal partner olarak birlikte yaşadığınız süre için geçerli olmalıdır. Eski eşinizin oturum izni de Almanya'da daha uzun süre kalmasına izin vermelidir. Bu, örneğin bir süresiz oturum izni (Niederlassungserlaubnis) olabilir.

Önemli: Üç yıllık süre sınırı Türkiye vatandaşları için geçerli değildir. Türkiye vatandaşları Almanya'da iki yıl evli kaldıktan sonra bağımsız oturum hakkı için başvuruda bulunabilirler. Bu durum yasal olarak Avrupa Topluluğu ile Türkiye arasındaki 1980 tarihli Ortaklık Anlaşmasına dayanır. Siz de Türkiye vatandaşıysanız, bir avukattan veya danışma merkezinden yardım almak iyi olabilir. İletişime geçebileceğiniz danışma merkezi veya avukatlar için "Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?" başlığı altına bakabilirsiniz.

Ayrılık veya vefat, oturum sebebinizin (evliliğiniz veya medeni birlikteliğiniz) artık mevcut olmadığı anlamına gelir. Bu, yetkililerin artık sizin Almanya'da kalmanıza izin vermeleri için bir neden olmadığı anlamına gelir. Oturum izninizin süresini kısaltabilirler. Bu, Almanya'yı mevcut oturum izninizin geçerli olduğu tarihten daha önce terk etmek zorunda kalabileceğiniz anlamına gelir. Bu karara karşı şikâyette bulunabilirsiniz. Bir avukat size bu konuda yardımcı olabilir. Kendi oturum izniniz için hızlı bir şekilde başvurarak, Almanya'yı terk etmek zorunda kalmanızı önleyebilirsiniz. Başvurunuz hakkında bir karar verilene kadar Almanya'da kalabilirsiniz.

Lütfen unutmayın: Boşanma işlemleri için Almanya'da bulunmanız gerekmez. Bu nedenle, Yabancılar Dairesi kalış sürenizi kısaltabilir. Sizin için de böyle bir durum geçerliyse, buna karşı bir şikâyette bulunabilirsiniz. EAvukatlar ve danışma merkezleri bu konuda yardım sunarlar. İletişime geçebileceğiniz danışma merkezi veya avukatlar için "Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?" başlığı altına bakabilirsiniz.

Yasaya göre, evlilikten bağımsız oturum hakkı elde edebilmek için en az üç yıldır evli olmanız gerekmektedir. Aynı süre sınırı yasal partnerlikler için de geçerlidir. Ancak, yalnızca Almanya'da evli bir çift veya yasal partner olarak geçirdiğiniz yıllar hesaplanır. Eğer Almanya’dan önce kendi ülkenizde evliliğiniz başladıysa, kendi ülkenizde evli olarak geçirdiğiniz süre hesaplanmaz.

Yabancılar Dairesi, Almanya'daki evlilik sürenizi, oturum izninizi aldığınız günden başlayarak resmi ayrılma tarihinize kadar hesaplar. Ne zaman resmi olarak ayrılmış sayıldığınızı "Ne zaman ayrılmış sayılırım?" başlığı altından öğrenebilirsiniz.

Önemli: Boşandığınız gün ayrılık günü değildir. Bunun nedeni de, Almanya'da boşanmak için genellikle bir yıldır ayrı yaşıyor olmanız gerekmesidir. Boşanma hakkında daha fazla bilgiyi "Almanya’da Boşanmak" bölümümüzde bulabilirsiniz.

Yetkili makamlar için, her iki taraf da evliliğin veya medeni birlikteliğin sona erdiğini kabul ettiğinde, bir evlilik kesin olarak sona ermiş sayılır. Örneğin, her ikiniz de aile mahkemesine boşanma başvurusunda bulunduysanız. Bunun nasıl yapılacağını "Almanya’da Boşanmak" bölümünde bulabilirsiniz. Önemli: Arada uzlaşır ve yaklaşık üç ay sonra tekrar ayrılırsanız, yetkililer tarafından hâlâ ayrı olarak kabul edilirsiniz.

Eski partneriniz ayrılmayı kabul etmezse, ancak artık birlikte yaşamıyorsanız ayrılmış sayılırsınız. Bunu kanıtlamak genellikle zordur, bu nedenle yetkililer kesin bir ayrılığın belirli işaretleri üzerinde anlaşmaya varmışlardır. Örneğin, siz veya eski eşiniz paylaştığınız daireden taşınırsanız, bu bir ayrılık işaretidir. Taşınmanız halinde, taşındıktan hemen sonra yeniden ikamet kaydı yaptırmanız ve yabancılar dairesini bilgilendirmeniz tavsiye edilir. Nasıl yeni bir daire bulacağınızı öğrenmek için "Almanya'da Ev Arayışı" bölümüne bakabilirsiniz.   

Yeni bir ev bulup taşınmak genellikle zor olduğundan, ortak bir dairede de kalabilirsiniz. Bu durumda, daireyi siz ve eski eşiniz için ayrı alanlara bölmek mantıklı olacaktır. Bu, hangi odalarda sizin, hangi odalarda onun yaşayacağına karar vermeniz anlamına gelir. Alışveriş ya da çamaşır yıkama gibi faaliyetlerin ayrılması, yetkililere birlikte yaşamınızın sona erdiği sinyalini de verir. Eski eşiniz tarafından imzalanmış yazılı bir sözleşme de tavsiye edilir. Sözleşmeyi Yabancılar Dairesine ayrıldığınıza dair kanıt olarak sunabilirsiniz. 

Ayrı olmak ve birlikte yaşamak çoğu zaman sorunlara yol açabilir. Eski eşinizle birlikte yaşamak sizi strese sokuyorsa yardım alabilirsiniz. Frauen gegen Gewalt e.V.'nin web sitesinde Türkçe olarak size yakın danışmanlık merkezlerini arayabilirsiniz. Ayrılmadan etkilenen bir erkekseniz, Erkek Danışma Ağı haritasından yakınınızdaki bir danışma merkezi bulabilirsiniz. Bunu yapmak için, "Alle Beratungsfelder” (tüm danışmanlık alanları) kutusundan "Gewalt" (şiddet) veya "Familie& Partnerschaft&Trennung“(Aile & Partner & Ayrılık) anahtar kelimesini seçin. "Ort oder PLZ” (şehir veya posta kodu) kutusuna ikamet ettiğiniz yerin adını veya posta kodunu girin. Bölgenizdeki danışma merkezleri haritada mavi bir işaretle gösterilecektir. Danışma merkezinin adresini, telefon numarasını, web sitesini ve çalışma saatlerini öğrenmek için bu işarete tıklayabilirsiniz.

Evliliğinizin sona erdiğini Yabancılar Dairesine bildirmeniz için açık bir yasal zorunluluk bulunmamaktadır. Ancak, Yabancılar Dairesi, yetkililere belirttiğinizden daha önce ayrıldığınızı tespit ederse ayrılma bildiriminde bulunmamanız sizin için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ayrıca, taşınma gibi önemli değişiklikleri de Yabancılar Dairesine bildirmekle yükümlüsünüz. Bunu yapmazsanız, Yabancılar Dairesinden gelen önemli mektuplar size ulaşmayabilir.

Önemli: Bazı yerlerdeki Yabancılar Dairesi birimleri, ayrılmanız durumunda daireyi bilgilendirmenizi şart koşmaktadır. Bunu sözde bir "Auflage" ile yaparlar. Bu koşulu genellikle oturma izninizle birlikte alırsınız. Böyle bir şarta sahip olup olmadığınızdan emin değilseniz, bir danışma merkezine sorabilirsiniz. "Nerede yardım bulabilirim?" bölümünde bir danışma merkezi bulabilirsiniz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkını elde edebilmek için kural olarak Almanya'da üç yıl evli kalmış olmanız gerekir. Elbette özel bir zorluğun söz konusu olması halinde istisnalar mümkündür. Bu istisnalar aşağıdaki durumlarda gerçekleşebilir:

• Menşe ülkenize dönmeniz halinde hayatınız, özgürlüğünüz ve/veya sağlığınız tehdit altındaysa. Bu durum, sizinle birlikte dönmeleri gerekiyorsa çocuklarınız için de geçerlidir. Örneğin, menşe ülkenizde geçiminizi sağlayamamak ve ailenizin sizi desteklememesi bir tehdit oluşturabilir. Tehdidin sizi kişisel olarak ve ülkenizin her yerinde etkilediğini kanıtlamanız önemlidir. Bu konuda bir danışmanlık merkezinden yardım alabilirsiniz. "Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?” başlığı altında size yardımcı olabilecek danışma merkezlerini bulabilirsiniz.
• Siz veya çocuklarınız eşinizden şiddet görüyorsanız. Aile içi şiddet cezai bir suçtur ve bunu polise bildirmeniz gerekir. Göçmenlik makamlarına aile içi şiddeti gerekçe olarak gösterirseniz, genellikle gerçekleşen suçu veya suçları kanıtlamanız gerekir. Olası kanıtlar, örneğin, yaralarınızla ilgili bir doktor raporu, polis tutanakları veya eski eşinizin şiddet içeren davranışları hakkında arkadaşlarınızdan, tanıdıklarınızdan veya danışmanlık merkezlerinden alınan ifadelerdir.
• Eğer evlendiğinizde 18 yaşından küçükseniz. Almanya'da çiftlerin evlenmesine ancak her iki eş de reşit olduğunda, yani 18 yaşından büyük olduklarında izin verilmektedir.
• Eğer eşinizle evlenmeye zorlandıysanız.
• Eşiniz vefat etse bile, üç yıllık süre sınırına uymadan Almanya'da kalmanıza izin verilir.

Önemli: Siz veya çocuklarınız şiddete maruz kalıyorsanız, günün her saati 0800-116016 numaralı ücretsiz yardım hattını arayabilirsiniz. Yardım hattında sadece kadınlar hizmet vermektedir. Onlarla sorunlarınız hakkında, genellikle ana dilinizde konuşabilirsiniz. Telefonda konuşma imkânınız yoksa veya konuşmak istemiyorsanız, internet üzerinden bir sohbet olanağı da vardır. Danışmanlarla konuştuğunuz her şey gizli tutulur. Bu konu hakkında diğer destek seçeneklerini öğrenmek için "Aile İçi Şiddet" bölümüne bakabilirsiniz.

Çocuğunuzdan uzaktan yaşarken onuna ilgilenmek zordur. Bu nedenle, çocuğunuz 18 yaşın altındaysa ve Almanya için geçerli bir oturum iznine sahipse veya Alman vatandaşlığına sahipse, genellikle anne veya baba olarak, Almanya'da kalmaya devam edebilirsiniz. Buna ek olarak, velayeti tek başınıza almanız veya eski eşinizle paylaşmanız gerekir. Bu, çocuğunuza tek başınıza veya birlikte baktığınız anlamına gelir. Velayet hakkında daha fazla bilgiyi "Velayet" bölümümüzde bulabilirsiniz.

Çocuğunuz nedeniyle Almanya'da kalıp kalamayacağınıza karar verilirken, çocuğunuzun menfaatlerine odaklanılır. Çocuğunuza sadece Almanya'da bakıp bakamayacağınız ve çocuğunuzla ilişkinizin şimdiye kadar nasıl olduğu incelenir. Dolayısıyla bu inceleme, "bireysel vaka değerlendirmesi" (Einzelfallprüfung) olarak adlandırılır ve bu sebeple de size bir oturum unvanı verileceğinin garantisini sağlamaz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkı için başvurunuzu, yetkililere ayrıldığınızı bildirdiğinizde Yabancılar Dairesinde yapabilirsiniz. Ancak bunu yapmak için öncesinden Yabancılar Dairesinden randevu almanız gerekmektedir. Randevu almadan önce tavsiye almanız mantıklı olabilir. Bu konuda bir danışmanlık merkezinden yardım alabilirsiniz. "Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?” başlığı altında size yardımcı olabilecek danışma merkezlerini bulabilirsiniz. Danışma merkezindeki personel, randevunuz için gerekli tüm belgeleri hazırlamanıza yardımcı olabilir.

Eski eşiniz veya diğer kişiler ayrıldığınızı Yabancılar Dairesine bildirirse, genellikle bir mektup alırsınız. Bu mektupta Yabancılar Dairesi size evliliğinizin devam edip etmediğini sorar. Yabancılar Dairesi, bu mektupta mevcut oturum unvanınızın artık geçerli olmadığını veya kısaltılacağını size bildirmiş de olabilir.

Cevabınızda, evlilikten bağımsız olarak ikamet hakkı için başvurduğunuzu belirtme ve neden bu hakkın size verilmesi gerektiğini açıklama fırsatına sahipsiniz.  Bunun nedenlerini "Evlilikten bağımsız oturum hakkı için başvurabilir miyim?" ve "Üç yıllık süre sınırına uymadan evlilikten bağımsız oturum hakkı elde edebilir miyim?" başlıkları altında okuyabilirsiniz. Beyanlarınızı kanıtlayan belgelerin kopyalarını da gönderebilirsiniz. Bunlar boşanma başvurunuzun bir kopyası, kayıt belgeniz veya polis tutanakları olabilir.

Önemli: Bu mektuba cevap vermeniz zorunludur ve belirtilen son tarihe kesinlikle uyulmalıdır. Cevap vermeden önce bilen birine danışmak iyi olabilir. “Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?” başlığı altında size yardımcı olabilecek danışma merkezlerini bulabilirsiniz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkını sizden sorumlu Yabancılar Dairesine başvurarak alabilirsiniz. Onlara doğrudan tam olarak ne göndermeniz gerektiğini ve ne zaman göndermeniz gerektiğini sorabilirsiniz. Başvuru için bir miktar para ödemeniz gerekecektir. Başvuru ücretinin ne kadar olduğunu doğrudan Yabancılar Dairesine sorabilirsiniz. Yabancılar Dairesi genellikle aşağıdaki belgeleri talep eder:

• Mevcut oturum izninizin bir kopyası
• Biyometrik vesikalık fotoğraf
• Ayrılığınızı kanıtlayan belgeler. Bu, boşanma dilekçenizin bir kopyası veya bir tescil belgesi olabilir.
• Özel bir zorluk yaşadığınızı belirtmek istiyorsanız, bunu kanıtlamanız gerekecektir. Örneğin, polis tutanakları veya aile içi şiddeti gösteren doktor raporları sunmanız gerekebilir. Bunun için en iyisi bir danışma merkezinden yardım almak olacaktır. Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?” başlığı altında size yardımcı olabilecek danışma merkezlerini bulabilirsiniz.
• Eşiniz vefat ettiyse, eşinizin ölümünü teyit eden resmi bir belge olan ölüm belgesinin bir kopyasını yanınızda getirmelisiniz. Bu belgeyi sizden sorumlu nüfus müdürlüğünden temin edebilirsiniz. Bulunduğunuz şehir veya belediyenin internet sitesine girerek sizden sorumlu nüfus müdürlüğünü bulabilirsiniz. Bunu Google'da aratarak da bulabilirsiniz. Bunu yapmak için ikamet yerinizi ve "Standesamt" kelimelerini yazıp aratabilirsiniz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkı ile Almanya'da bir yıl kalabilirsiniz. Bu yıl boyunca geçiminizi bağımsız olarak sağlamanız beklenmez, sosyal yardım veya Bürgergeld (vatandaşlık parası) alabilirsiniz. 

Yıl sonunda oturum unvanınızı uzatabilirsiniz. Unvan, ikişer yıllığına iki kez uzatılabilir. Bu, Almanya'da dört yıla kadar kalabileceğiniz anlamına gelir. Ancak süresi dolmadan önce uzatma işlemlerine başlamanız mantıklı olabilir. Uzatma alabilmek için, kendinizi ve gerekirse çocuklarınızı tek başınıza geçindirebileceğinizi kanıtlamanız gerekebilir. Bu nedenle kendi geçiminizi kendiniz sağlamalısınız. Ne kadar para kazanmanız gerektiği ve devletten ne kadar yardım almaya devam edebileceğiniz, kaç kişiye baktığınıza bağlı olarak değişiklik gösterir. Yerine getirmeniz gereken başka şartlar da olabilir. Örneğin sağlık sigortanızın olması gerekir. Hangi uzatmaya ihtiyacınız olduğunu zamanında öğrenmek için ilgili yabancılar dairesinden bilgi alabilirsiniz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkı elde edemiyorsanız, Almanya'da kalabilmek için aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz:

• Mesleki eğitim yapıyor musunuz, üniversiteye gidiyor musunuz veya çalışıyor musunuz? Ya da Almanya'da meslek eğitimine başlamak, üniversiteye gitmek veya çalışmak mı istiyorsunuz? O zaman belirli koşullar altında bunun için bir oturum izni alabilirsiniz. Bu koşullar hakkında detaylı bilgiyi  "Ulusal Vize" bölümümüzde bulabilirsiniz.
• Alman vatandaşı olan bir çocuğunuz var ve bu çocuğun velayetini sizde mi ya da velayeti bir başkasıyla mı paylaşıyorsunuz? O zaman çocuğunuza bakmak için Almanya'da kalabilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi için yukarıda "Çocuğum Almanya'da yaşıyor. Bu durum oturum hakkımı etkiler mi?” başlığı altına bakabilirsiniz.
• Savaş olan ya da zulüm gördüğünüz bir ülkeden mi geliyorsunuz? O zaman sığınma hakkınız olabilir. Bu konuda size yardımcı olabilecek bilgileri ve danışma merkezlerini öğrenmek için "İltica Prosedürü" bölümümüze bakabilirsiniz.

Önemli: Danışma merkezleri size önemli bilgiler verebilir ve destek sağlayabilirler. “Nereden danışmanlık ve destek alabilirim?” başlığı altında size yardımcı olabilecek danışma merkezlerini bulabilirsiniz.

Evlilikten bağımsız oturum hakkı için başvururken, durumunuzla ilgili özel bir danışmanlık almanız oldukça önemlidir. Örneğin Pro Asyl'in web sitesinde veya mülteci konseyinin web sitesinde bir danışma merkezi bulabilirsiniz. Size yakın bir göçmenlik danışma merkezinden de yardım alabilirsiniz. Avukatlara ise şu adresten ulaşabilirsiniz.

• www.fluechtlingsrat.de
• www.bamf-navi.bamf.de