Almanya'da Serbest Çalışmak

Serbest meslek sahibi bir kişi olarak çalışmak için, oturum izninizde buna izin verildiğinin belirtilmesi gerekir. (Oturma izninizde "Erwerbstätigkeit gestattet" veya "Selbstständige Tätigkeit gestattet" yazmalı.) Mülteci koruması, sığınma hakkına veya geçici koruma hakkınız tanındığı takdirde durum böyle olacaktır.

Halihazırda Almanya'da bulunuyorsanız ve oturum izniniz açıkça kendi hesabına çalışmanıza izin vermiyorsa, İkamet Yasası § 21 Abs. 6 uyarınca Yabancılar Dairesine ("Ausländeramt") başvurmanız gerekir.

Sınır dışı edilmeniz geçici olarak askıya alındıysa ("Duldung") veya sığınma başvurunuz hâlâ beklemede ise, serbest meslek sahibi olarak çalışamazsınız.

Bir yerin çalışanı olmanızın yanı sıra serbest meslek sahibi olarak da çalışabilirsiniz. Bu duruma "Nebenerwerbsgründung" denir.

Ancak bunu yaparsanız, tam zamanlı serbest meslek sahibi olarak çalışanlarla aynı yönetmeliklere tabi olursunuz. Yan işiniz için, vergi dairesine başvurup alabileceğiniz ayrı bir vergi numarasına ihtiyacınız vardır. Ek geliriniz yılda 410 Euro'yu (2018 itibarıyla) aşarsa, kendi işinizden ve ayrıca birincil işinizden kazandığınız gelirden vergi ödemeniz gerekir. Serbest mesleğinizden 410 ila 820 avro kazanırsanız, zorluk tazminatı ("Härteausgleich") ödemeniz gerekeceğinden, tüm vergiyi ödemek zorunda kalmazsınız. Bununla birlikte, kendi hesabınıza çalışmanız sonucunda geliriniz 820 avroyu aşarsa, kazancınız için tam vergi ödemeniz gerekir (Ocak 2018 itibarıyla).

Başlamadan önce yan işin mali açıdan faydalı olup olmadığını dikkatle değerlendirmelisiniz. Her yılın sonunda, her bir iş için vergi dairesine ayrı bir gelir vergisi beyannamesi göndermelisiniz – ayrıca her biri için sosyal güvenlik katkıları da yaptırmanız gerekiyor. Bu masraflar ve potansiyel kayıplar, ödemeniz gereken vergi miktarını kısmen geçersiz kılabilir. Bu tür masraflarla ilgili belgeleri gelir vergisi beyannamenizle birlikte gönderirseniz, bir miktar vergi iadesi alabilirsiniz. Yardıma ihtiyacınız varsa, bir vergi danışmanına veya http://www.vlh.de/ gibi bordro vergisi destek kuruluşlarından birine başvurabilirsiniz. Hizmetlerinin bir bedeli olsa da, ör. danışmanlık ücreti veya dernek üyelik masrafı ödemek gibi, bu hizmetler, gereksiz vergi ödememek veya süreçte herhangi bir hata yapmaktan kaçınmanız açısından size yardımcı olabilir.

Tam zamanlı serbest çalışmada olduğu gibi, yarı zamanlı serbest çalışmalarınızı oluşturmak için bazı teşvikler kullanabilirsiniz.

Serbest meslek sahibi olarak ne tür bir iş yapmak isterseniz isteyin, vergi dairesi tarafından verilmiş bir vergi numaranız olması gerekir. Burada size mesleğiniz hakkında sorular sorulacaktır. Bağımsız olarak mı çalışmak istediğinizi yoksa bir iş mi kurmak istediğinizi bildirmeniz gerekir. Eğer bağımsız olarak çalışacaksanız, bilgilendirmeniz gereken başka bir devlet kurumu bulunmamaktadır. Kendi işinizi kuracaksanız, Ticaret Odasına ("Gewerbeamt") da kayıt yaptırmanız gerekir. Ardından Ticaret Odası, Vergi Dairesine kayıt işleminizi bildirir. Bağımsız olarak çalışmıyorsanız ve kendi işinizi kurduysanız, vergi makamları size ulaşacaktır. Her iki durumda da, mesleğinizi yerine getirmek için gerekli niteliklere veya yetkiye sahip olmalısınız.

Yaşadığınız yere bağlı olarak, en yakınınızda bulunan Vergi Dairesi sizden sorumlu olur. Vergi Dairesine kayıt olmak için, kişisel vergi kimliğinize ("persönliche Steueridentifikationsnummer" veya StID) ihtiyacınız olacaktır. Vergi kimliği, Almanya'ya ilk kayıt yaptırdıktan sonra gönderilen 11 haneli bir numaradır. Bu kimlik numarası hayatınız boyunca değişmez. Almanya’da çocuk sahibi olduğunuz takdirde, onların gelecekte kullanacakları vergi kimliği numaraları da doğar doğmaz size gönderilecektir. Vergi kimliğinizi kaybederseniz, federal vergi dairesinden size bu numarayı tekrar göndermelerini isteyebilirsiniz.

Almanya'da bağımsız meslek ("freie Berufe") olarak sınıflandırılan belli meslekler vardır. "Frei" sözcüğü bu mesleklerin belli bir düzenlemeye tabi olmadıklarını göstermez. Genelde daha detaylı bir içerikleri olan, gelişmiş mesleklerdir. Bazı bağımsız meslekler Gelir Vergisi Yasası §18 Abs. 1 Nr. 1’de belirtilmiştir. Bunlar "katalog meslekleri" ("Katalogberufe") olarak adlandırılır ve aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

• İyileştirici meslekler: ör. doktor, diş hekimi, fizyoterapist
• Hukuk ve ticaret danışmanlığı meslekleri: ör. vergi danışmanı, avukat, noter
• Bilimsel-teknik meslekler: ör. ticaret kimyageri, mühendis, mimar
• Medya ve dil meslekleri: ör. çevirmen, tercüman, gazeteci

Katalog mesleklerine benzer veya bilimsel, sanatsal, edebi, pedagojik veya eğitim faaliyetleri olarak düşünülen meslekler de, bağımsız meslekler olarak sayılır. Bu alanda kategorize edilen bir meslek alanında çalışıyorsanız, siz "Freiberufler", yani bağımsız çalışan birisiniz.

Bağımsız meslek olarak sayılmayan bir meslekte kendi hesabına çalışmak istiyorsanız, bir iş sahibi olarak kaydınızı yaptırmanız gerekir.

Mesleğiniz bağımsız olarak sınıflandırılmıyorsa, "Gewerbeamt" veya Ticaret Odası olarak adlandırılan yerel bir makamda bir iş sahibi olarak kayıt yaptırmanız gerekir.

Pek çok meslekte, yani zanaat işlerinin çoğunda, bir iş kurmadan önce izin almanız gereklidir ("erlaubnispflichtige Gewerbe"). Bu, işinizi kaydettirmek istiyorsanız belirli ön koşullara sahip olmanız gerektiği anlamına gelir. Bu profesyonel bir diploma veya sertifika olabilir. Yerel ticaret ve sanayi odası veya ticaret odası, bir zanaat işine başlamanın ön koşulları hakkında bilgi sağlar. Profesyonel sertifikalarınızın denkliğini almanız gerekip gerekmediğini kontrol etmek için http://www.anerkennung-in-deutschland.de/ veya http://www.handwerkskammer.de/ adresini ziyaret edebilirsiniz.

Kalifiye zanaatkarlık alanında çok sayıda meslek düzenlemeye tabi tatulur. Bu, kendi işinizi yürütmek için bir Usta Zanaatkâr Belgeniz olması gerektiği anlamına gelir. Yalnızca bu belgeyle gerekli izinleri alabilir ve bir el sanatları atölyesini kurabilir veya devralabilirsiniz. Zanaat esnafı odası ("Hanswerkskammer") bu mesleklere ilişkin yönetmeliklerin çoğundan sorumludur. Düzenlenmeye tabi olan vasıflı zanaat mesleklerinden bazıları duvarcılık, fırıncılık, marangozluk, kasaplık, otomobil mekanisyenliği ve kuaförlük olarak sayılabilir. Usta zanaatkâr belgesine sahip olmak gereklidir çünkü bu mesleklerde zarar görme riski daha yüksek kabul edilir. Dolayısıyla meslek sahiplerinin ve müşterilerin güvenliği çok önemlidir.

Eğer Ticaret İşletmeciliği ("Handelsgewerbe") ile ilgileniyorsanız daha fazla sorumluluk almanız gerekebilir. Bu işler, ticaret koduna uygun olarak kapsamlı bir muhasebe çalışması gerektirirler. İşletme makamındaki kayıdın yanı sıra, ticari sicil defterine de başvurmanız gerekir. Başvurunuzu bir noter ile birlikte yapmalısınız. Kapsamlı muhasebe gerektirmeyen bir işletmeye Küçük İşletme ("Kleingewerbe") adı verilir. İşletmenizin bir şirket mi yoksa küçük bir işletme mi olduğunu öğrenmek için IHK Berlin'i ziyaret edin. Emin değilseniz, yerel ticaret odasına da danışabilirsiniz.

"Kleinunternehmerregelung", "küçük işletme yönetmeliği" anlamına gelir. İşinizle ekonomik kazanç elde ederseniz, vergilerini ödemeniz gerekir. Katma Değer Vergisi ("Umsatzsteuer") gayriresmi olarak "Mehrwertsteuer" olarak adlandırılır. Faturalarınızı toplayıp, ayda bir kez Vergi Dairesine ("Finanzamt") göndermeniz gerekir. Eğer yıllık cironuz 17500 avronun altındaysa (Ocak 2018 itibarıyla), küçük bir işletme sahibi olarak sınıflandırılırsınız ve bu nedenle katma değer vergisinden muaf olursunuz. Küçük işletme yönetmeliğini işinize uygulayabilmek için, yerel vergi dairenizde küçük işletme sahibi olarak kayıt yaptırmanız gerekir.

Serbest çalışan biri olarak birine hizmet sağlıyorsanız, hizmetin sağlandığı tarihten itibaren 6 ay içinde işin faturasını yazmanız gerekir. Gönderdiğiniz veya aldığınız tüm faturaları on yıla kadar muhafaza etmeniz gerekir.

Özel bir kişi için çalıştığınız zaman fatura yazmanız gerekli değildir. Bahçe, pencere temizleme veya inşaat işleri gibi mülklerle ilgili hizmetler için, müşteri özel bir kişi olsa bile fatura yazmanız gerekir. Bir fatura yazmanızın zorunlu olmadığı durumlarda bile, bunu yapmanız her zaman tavsiye edilir.

Bir faturanın zorunlu içeriği §14 UStG’de belirtilmiş ve aşağıda sıralanmıştır:

• Hizmeti sağlayan kişinin tam adı ve adresi
•  Faturanın veriliş tarihi
• Hizmetin veya uygulanan veya teslim edilen malın miktarı ve türü
• Önceden kararlaştırılan muafiyetlerin, vergilerin ve vergi muafiyetlerinin dökümü ile yapılan ödeme
• Avro cinsinden vergi oranı veya verginin miktarı veya vergi muafiyetinin bir kanıtı (Küçük işletme sahibi düzenlemesine tabiyseniz)

Ödeme 250 avrodan yüksekse, faturanın ek olarak aşağıdakileri içermesi gerekir:

• Müşterinin tam adı ve adresi
• Vergi numaranız veya gelir vergi kimliği numaranız
• İşi gerçekleştirdiğiniz tarih, ve ödemenin daha önce yapılmış olması durumunda, ödemeyi aldığınız tarih
• Her faturaya özel bir fatura numarası
• Faturalanan tutar bir kredi notuyla telafi edilirse "Gutschrift" sözcüğü
• Müşteriye faturayı saklaması gerektiğini hatırlatan bir not

Serbest meslek sahibi olarak çalışırken tıpkı bir çalışanın yaptığı gibi gelir vergisi ödemek zorundasın. Gelir vergisinden yalnızca, geliriniz 9000 avroluk gelir vergisi sınırından (Ocak 2018 itibarıyla) daha düşük olması durumunda muaf tutulursunuz. Eğer serbest meslek sahibi biri olarak daha fazla kazanıyorsanız, her yıl 31 Mayıs öncesi yerel vergi dairesine bir vergi beyannamesi doldurup vermeniz gerekir (bu tarihler çalışanlarınkinden farklıdır).  http://www.elster.de/adresinden bu süreç hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz. Ancak, www.elster.de, anadili Almanca olanlar için bile anlaması ve kullanması kolay bir web sitesi değildir. Alternatif olarak, vergi iadesi için internet üzerinden SmartSteuer.de gibi araçları kullanabilirsiniz. Gelir vergisi beyannamelerinin doldurulması, işle ilgili tüm masraflarınızı vergilerinizden düşürebildiğinizden size mali kazanç sağlayabilir. Gelir vergisi beyannamelerini doldurmazsanız, vergi dairesinden hatırlatıcı bir not alırsınız. Sürekli ihmal durumlarında, Vergi Dairesi, gelir ve giderlerinizi doğrudan tahmin edecektir, bu da sizin için dezavantajlı bir durum olabilir.

Gelir vergisi beyannameniz ile ilgili yardıma ihtiyacınız varsa, bir vergi danışmanına veya http://www.vlh.de/ gibi bordro vergisi destek kuruluşlarından birine başvurabilirsiniz. Hizmetlerinin bir bedeli olsa da, ör. danışmanlık ücreti veya dernek üyelik masrafı ödemek gibi, bu hizmetler, gereksiz vergi ödememek veya süreçte herhangi bir hata yapmaktan kaçınmanız açısından size yardımcı olabilir. Vergi Dairesi, vergi iadenizde hatalar bulursa, daha sonra sizden daha fazla ödeme talebinde bulunabilir.

Kendi işini yaparsanız, işletme vergisi ("Gewerbesteuer") de ödemeniz gerekir. İşletme vergisi miktarı, şirketinizin bulunduğu yere bağlıdır. Yıllık 24500 avrodan (Ocak 2018 itibarıyla) daha az kazanırsanız, işletme vergisinden muaf tutulursunuz.

Ayrıca, katma değer vergisi, yalnızca cironuz yılda 17500 avrodan yüksekse (Ocak 2018 itibarıyla) geçerlidir ve bu ciro, artık küçük bir işletme ("Kleinunternehmer") olarak sınıflandırılmadığınız anlamına gelir. Katma Değer Vergisi normalde aylık olarak ödenir. Eğer bunu ödemeyi karşılayamıyorsanız, aylık ön ödemelerden muafiyet için Vergi Dairenize başvuruda bulunmanız ve başvurunuzu haklı kılmanız gerekir. Vergi Dairesine ödediğiniz katma değer vergisinden diğer şirketlere ödediğiniz "peşin vergi" ("Vorsteuer") miktarını düşebilirsiniz.

"Sözde serbest çalışma" ("Scheinselbsständigkeit"), yabancı bir şirket için kağıt üzerinde bağımsız olarak çalıştığınız ("selbsständig") fakat aslında bağımsız bir iş yapmadığınız anlamına gelir. Bu, örneğin, tek bir şirket için serbest meslek sahibi olarak çalışmanız ve tüm geçiminizi buradan kazanmanız durumunda olabilir. Bu durumda, şirket ücretinizi düzenli olarak ödemek, sosyal sigortanıza katkıda bulunmak ve kendine düşen gelir vergisi payını ödemek zorunda kalacaktır. Sözde serbest çalışma Almanya'da yasalara aykırıdır ve hem çalışan hem de müşteri suçlu sayılır.