تغییر هدف اقامت در آلمان (Zweckwechsel)

برای دریافت اقامت آلمان، قاعدتا باید با ویزای درست و مربوط به همان اقامت وارد خاک این کشور شوید. به این معنی که هدف قید شده در ویزا با هدف اقامت شما همخوانی داشته باشد. برای مثال اگر با ویزای دانشجویی وارد آلمان می‌شوید، باید بعد از ورود به اداره‌ی امور اتباع بیگانه مراجعه کرده و تقاضای اقامت دانشجویی کنید.

اگر شرایط شما عوض شود و تصمیم بگیرید نوع دیگری از اقامت را داشته باشید، می‌توانید در همان اداره‌ی امور اتباع بیگانه درخواست «تغییر هدف» دهید. مثلا وقتی که در حین تحصیل در آلمان ازدواج کرده یا شغل جدیدی پیدا کرده باشید.

با این حال، در نظر داشته باشید که: ممکن است در بعضی موراد ناچار شوید به کشوری که از آنجا می‌آیید، سفر کرده و مجددا درخواست ویزا نمایید. این مورد به هدف اولیه‌ی شما از اقامت در آلمان، شرایط فردی شما و تصمیم اداره‌ی امور اتباع بیگانه بستگی دارد. در بعضی موارد، مثل تغییر به اقامت نیروی کار متخصص، شرایط بسیار راحت‌ و در بعضی موارد دیگر شرایط سخت‌تر بوده و یا انجام این کار اصولا ممکن نیست.                                                                                                                         

همانطور که پیش‌تر اشاره شده، در جدول موسسه‌ی GGUAمی‌توانید امکان‌ تبدیل انواع اجازه‌ی اقامت به یکدیگر (بدون نیاز به طی کردن دوباره‌ی پروسه‌ی اخذ ویزا) را ببینید. 

• رنگ قرمز (سرخ): تغییر هدف قانونا ممنوع است.
• رنگ زرد: تغییر هدف به طور معمول غیرممکن است، اما در موارد استثنا، چنین امکانی وجود دارد.
• رنگ سبز: تغییر هدف امکان‌پذیر است، اما در بسیاری موارد اداره‌ی امور اتباع بیگانه تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی است.

 از آنجایی که این امکان همواره به وضعیت فردی متقاضی و تصمیم مقامات اداره‌ی امور اتباع بیگانه وابسته است، توصیه می‌کنیم که از وکیل حقوقی یا مراکز مشاوره کمک بگیرید. 

خوب است بدانید که: اگر قرار باشد روند اخذ ویزا را دوباره طی کنید، بهتر است قبل از اقدام برای درخواست ویزا، نامه‌ای کتبی مبنی بر موافقت با درخواست تغییر هدف اقامت، از اداره‌ی امور اتباع بیگانه بگیرید (نامه‌ی موافقت پیشینی)، تا مطمئن باشید که در صورت اخذ دوباره‌ی ویزا، اجازه‌ی اقامت مورد‌نظر برای شما صادر خواهد شد. برای انجام این کار می‌توانید از وکیل حقوقی یا مراکز مشاوره کمک بگیرید. حتی در صورتی که نیاز به تکرار مجدد روند اخذ ویزا نداشته باشید نیز، نامه‌ی موافقت پیشینی می‌تواند در مواردی مانند ترک تحصیل از دانشگاه یا استعفا دادن از شغل به قصد تغییر نوع اقامت، مفید فایده باشد.

از تاریخ ۱۸ نوامبر سال ۲۰۲۳، می‌توان به عنوان نیروی کار متخصص با مدرک معتبر فنی‌حرفه‌ای (طبق پاراگراف ۱۸a)  یا نیروی کار متخصص با مدرک دانشگاهی (طبق پاراگراف ۱۸b) ، اجازه‌ی اقامت گرفت. اگر مدارک تحصیلی و کاری شما در آن به رسمیت شناخته شده باشد و پیش‌شرط‌های مورد‌نیاز را داشته باشید، از حق گرفتن این نوع اقامت برخوردار خواهید بود. به علاوه، از اول مارس سال ۲۰۲۴، دریافت این نوع اقامت پیچیدگی‌های قبلی را ندارد؛ این تغییرات در مورد کسانی که مدارک کاری و تحصیلی تایید‌شده دارند و بدون ویزا در آلمان هستند (مثلا به این دلیل که اقامت یکی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا را دارند) نیز صدق می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پیش‌شرط‌های دریافت اقامت پاراگراف ۱۸a و ۱۸b، به صفحه‌ی «ویزای کار آلمان برای نیروی کار متخصص» مراجعه نمایید. در این جدول امکان تبدیل انواع اقامت‌ها به یکدیگر را ببینید. 

خوب است بدانید: طبق مقررات جدید، اجازه‌ی اقامت برای هر شغل تخصصی‌ای صادر می‌شود. تخصصی بودن به این معنی است که فرد حداقل دو سال دوره‌ی آموزشی فنی‌حرفه‌ای رسمی گذرانده باشد و دوره‌ی آموزشی باید در آلمان معادل‌سازی شود. علاوه بر این، فرد باید حقوق کافی داشته باشد. به این معنی که مخارج زندگی کاملا به عهده‌ی خود شما خواهد بود و درآمد شما باید به حدی باشد که مشمول دریافت کمک‌هزینه‌ی دولتی  SGB II  نباشید. لازم نیست ارتباط رسمی بین دوره‌ی آموزشی و شغل مورد‌نظر وجود داشته باشد. این بدان معناست که می توانید در بخش های دیگری جدا از تحصیلات خود هم کار کنید، این کار باید کاری تخصصی باشد اما می‌تواند ربط مستقیمی به مدرک تحصیلی شما نداشته باشد.

هدف قید شده در ویزای شما باید با هدف اقامتی شما همخوانی داشته باشد. برای اقامت بلند‌مدت باید با یک نوع ویزای ملی، مثلا به هدف اشتغال، تحصیل، انجام اوسبیلدونگ یا ارز‌ش‌یابی مدارک حرفه‌ای خود، وارد آلمان شده باشید. در این صورت است که از اداره‌ی امور اتباع بیگانه اجازه‌ی اقامت مرتبط دریافت خواهید کرد. 

اما اگر با ویزای شینگن وارد آلمان شده باشید، این ویزا منحصرا برای اقامت کوتاه‌مدت صادر شده و  تقریبا امکانی برای تبدیل آن به ویزای ملی بلند‌مدت ندارید. 

تبدیل ویزای شینگن به ویزای ملی اساسا فقط در موارد استثنا امکان‌پذیر است. این روند الزامات بسیار سختی دارد. اگر خروج به دلایل بشردوستانه (مانند بیماری) یا به دلیل شرایط اضطراری و خطر (عدم امکان سفر به آن‌کشور، جنگ یا درگیری های مسلحانه در آن کشور) امکان‌پذیر نباشد، ویزا طبق پاراگراف (§ 6 Abs. 2 S. 2 AufenthG) قانون اقامت تمدید می‌شود. هچنین به دلایل مشکلات شخصی جدی یا برای حفظ منافع سیاسی، این ویزا قابل تمدید است. 

لطفا توجه داشته باشید: این استثناها به ندرت رخ می دهند. در عمل نباید روی چنین مواردی حساب کنید.

در ادامه چندین مثال ذکر می‌شود که البته در عمل تقریبا غیر‌ممکن خواهند بود:

تبدیل به اقامت بر اساس پاراگراف ۱۶b قانون اقامت:

اگر بدون ویزا یا با ویزای شینگن به هدف اقامت کوتاه‌‌مدت به آلمان بیایید و قصد داشته باشید در این کشور تحصیل کنید، در تئوری می‌توانید اقامت ۱۶b بگیرید. اما این کار در عمل تقریبا غیرممکن است. روند رسیدگی به درخواست شما معمولا بیشتر از مدت زمان اعتبار ویزای اولیه طول می‌کشد. به همین دلیل مجبور خواهید بود که خاک آلمان را ترک کرده و دیگر اقامتی ببرای شما صادر نخواهد شد. به علاوه، باید بتوانید ثابت کنید که پیش از سفر به آلمان قصد نداشته‌اید ویزای شینگن را به ویزای تحصیلی تغییر دهید. 

اطلاعات بیشتر در مورد ویزای تحصیلی و اقامت را در صفحه‌ی «ویزای تحصیلی آلمان» در وب‌سایت ما بخوانید. 

تبدیل به اقامت نیروی کار متخصص (پاراگراف a۱۸ یا بند اول پاراگراف  b۱۸ قانون اقامت)

اگر با ویزای شینگن (ویزای توریستی) به آلمان بیایید و بعد از ورود به این کشور کار تخصصی پیدا کنید، می‌توانید تلاش کنید که از اداره‌ی امور اتباع بیگانه، تقاضای اجازه‌ی اقامت نمایید. اما در این حالت نیز، روند رسیدگی به درخواست شما معمولا بیشتر از مدت زمان اعتبار ویزای اولیه طول می‌کشد. به همین دلیل مجبور خواهید بود که خاک آلمان را ترک کرده و دیگر اقامتی ببرای شما صادر نخواهد شد. به علاوه، باید بتوانید ثابت کنید که پیش از سفر به آلمان قصد نداشته‌اید ویزای شینگن را به ویزای کاری تغییر دهید. 

لطفا توجه داشته باشید که: در صورتی که برای اقامت کوتاه‌مدت نیازی به ویزای ورود نداشته باشید، تحت شرایط مشخصی می‌توانید از اداره‌ی امور اتباع بیگانه «گواهی موقت اقامت» (Fiktionsbescheinigung) بگیرید. به این معنی که تا زمان تصمیم‌گیری برای درخواست شما، اجازه‌ی اقامت موقتی برای‌تان صادر خواهد شد. اما فقط در صورتی که تابعیت استرالیا، اسراییل، ژاپن، کانادا، نیوزلند، کره‌ی جنوبی، بریتانیا یا ایالات متحده‌ی آمریکا را داشته و به همین دلیل موظف به انجام روند اخذ ویزا نبوده باشید.

اطلاعات بیشتر در این مورد را در فصل‌های «ویزای ملی نوع D» یا «ویزا و اقامت نیروی کار متخصص» بخوانید. 

بله، این کار امکان‌پذیر است. به این کار « تغییر هدف با شرایط ساده‌تر» گفته می‌شود. به این معنی که اگر از قبل به اداره‌ی اقامت مسئول پرونده‌ی خود اطلاع داده و موافقت آنها را جلب کنید، می‌توانید آوسبیلدونگ خود را تغییر دهید. با این حال، لطفا توجه داشته باشید که برای بعضی اوسبیلدونگ‌های خاص مقررات متفاوتی ممکن است اعمال شود، به عنوان مثال، تغییر اوسبیلدونگ سرآشپز تخصصی (بند ۱ پاراگراف c۱۹ قانون اقامت). اطلاعات بیشتر در مورد اوسبیلدونگ‌ها را می‌توانید در فصل «ویزا و اقامت آلمان برای انجام دوره‌های آموزشی فنی‌حرفه‌ای» نیز ببینید.

بله، طبق مقررات جدید می توانید اقامت تحصیلی خود را تقریبا به همه انواع اقامت‌های دیگر برای مقاصد کاری تغییر دهید.

برای این کار یک محدودیت وجود دارد (بند ۴ پاراگراف b۱۶ قانون اقامت): اگر می‌خواهید قبل از اتمام تحصیل، اقامت خود را تغییر دهید، نمی‌توانید در بعضی مشاغل موقتی کار کنید، بطور مثال au pair، خدمات داوطلبانه، آشپز حرفه‌ای و معلم زبان  (پاراگراف‌های ۱۰ تا ۱۵ BeschV) با این حال، با داشتن شرایط مورد نظر برای سایر  اجازه‌ی اقامت‌های مربوط به نیروی کار متخصص، می‌توانید اقامت‌ خود را عوض کنید، حتی اگر تحصیلات خود را نیمه رها کرده باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پیش‌شرط‌های کسب اجازه‌ی اقامت برای این منظور، به صفحه‌ی «نیروی کار متخصص» ما مراجعه نمایید. 

لطفا توجه داشته باشید: برای هر نوع تغییر هدف اقامت و به ویژه در صورت ترک تحصیل، باید در حین تحصیل و در حالی که هنوز اجازه‌ی اقامت شما اعتبار دارد، با داشتن شرایط لازم، برای مجوز اقامت به هدف کار اقدام کنید. در واقع باید از قبل قرارداد کار داشته باشید. در غیر این صورت، این احتمال وجود دارد که در اقامت شما وقفه افتاده و موظف به ترک خاک شوید، به این معنی که به محض اینکه دلیل اقامت شما از اعتبار ساقط شود، مقامات اداره‌ی امور اتباع بیگانه از شما بخواهند آلمان را ترک کرده و دوباره پروسه‌ی اخذ ویزا را انجام دهید. 

از تاریخ نوامبر ۲۰۲۳ این امکان وجود دارد که اگر به عنوان رسمی پناهنده (anerkannter Flüchtling) اقامت دریافت کرده‌ باشید و یا دارای اقامت حمایت جانبی (subsidiärem Schutz) باشید، بتوانید درخواست دریافت کارت آبی اتحادیه اروپا نمایید. این اقامت برای نیروی کار متخصص با مدرک دانشگاهی معتبر صادر می‌شود. برای این منظور، به یک پیشنهاد شغلی نیاز دارید که با تخصص تحصیلی و کاری شما مطابقت داشته و از حداقل حقوق لازم برای دریافت کارت آبی برخوردار باشد. اطلاعات بیشتر در این مورد را در فصل «کارت آبی اتحادیه‌ی اروپا» بخوانید.

لطفا توجه داشته باشید که: قبل از انصراف از اقامت پناهندگی یا حمایت جانبی خود، حتما مشاوره بگیرید. اقامتی که «صرفا» به موقعیت کاری، تحصیل یا اوسبیلدونگ وابسته است، می‌تواند اقامت مطمئنی نباشد.

خوب است بدانید که: در سال ۲۰۱۳، دادگاه عالی سراسری حکمی صادر کرد به به موجب آن داشتن چندین اجازه‌ی اقامت به طور هم‌زمان امکان‌پذیر است. با این وجود قانون اقامت و مقررات داخلی ادارات امور اتباع بیگانه به روشنی بیان نمی‌کند که این حکم چطور باید اجرایی شود. اما این امر نباید مانعی برای اجرای حکم باشد. اگرچه دادگاه به وضوح روشن ساخته که داشتن چندین اجازه‌ی اقامت به طور هم‌زمان امکان‌پذیر است، ادارات امور اتباع بیگانه در تمامی موارد این تصمیم را اجرا نمی‌کنند. 

احکام جدید صادره از دادگاه‌های ایالتی شهرهایی مثل هامبورگ، بایروت، هانوفر تصمیم دادگاه عالی را تایید کرده و به حکم سال ۲۰۱۳ ارجاع می‌دهند. اگر  در این مورد سوالی دارید، به اداره‌ی امور اتباع بیگانه مراجعه کرده و البته با وکیل حقوقی مشورت کنید. 

بلی. اگر اقامت پاراگراف ۲۴ دارید، می‌توانید درخواست نوع دیگری از اقامت کنید. اما برای اینکار باید شرایط مورد‌نظر را داشته باشید. ، با داشتن اقامت بشردوستانه می‌توانید برای مجوزهای اقامت زیر درخواست دهید:

• اجازه اقامت نیروی کار متخصص (طبق بند ۱ پاراگراف a۱۸ و b۱۸  قانون اقامت) 
• اجازه‌ی اقامت برای انجام اوسبیلدونگ (طبق پاراگراف a ۱۶ قانون اقامت)

لطفا توجه داشته باشید: اقامت بشردوستانه (طبق پاراگراف ۲۴ قانون اقامت آلمان) را نمی‌توانید به اقامت به منظور تحصیل (§ 16b)، اقامت برای انجام کارآموزی تحصیلی (§ 16e)، اقامت برای گرفتن پذیرش دانشگاهی (§ 17 Abs. 2) ، اقامت برای فرصت مطالعاتی (§ 18d)، اقامت برای انجام فعالیت های داوطلبانه در سطح اروپا (§ 19e)، و کارت آبی اقامت در اتحادیه‌ی اروپا (§ 18g) تبدیل کنید.

البته که می‌توانید با داشتن اقامت بشر‌دوستانه (طبق پاراگراف ۲۴ قانون اقامت آلمان) در آلمان تحصیل کنید. صرفا امکان تغییر نوع اقامت به اقامت تحصیلی را ندارید. همچنین اگر اقامت خود را ابتدا به اجازه‌ی اقامت نیروی کار متخصص(طبق بند ۱ پاراگراف a۱۸ و b۱۸  قانون اقامت) تبدیل کنید، بعد‌تر می‌توانید کارت آبی اتحادیه‌ی اروپا هم دریافت کنید. 

اینکه آیا به طور کلی منطقی است که اقامت بشر‌دوستانه‌ی خود (طبق پاراگراف ۲۴ قانون اقامت آلمان) را با دیگر انواع اقامتی تعویض کنید که به شما امکان دریافت اقامت دایم را می‌دهند یا خیر، به وضعیت شخصی شما بستگی دارد.

نکته‌ی حائز اهمیت: خوب قبل از تغییر اجازه‌ی اقامت خود با وکیل یا مراکز مشاوره مشورت کنید. اگر اقامت جدید «صرفا» به شغل یا آوسبیلدونگ مرتبط باشد، همیشه ممکن‌است خطر‌ساز باشد. 

خوب است بدانید: خوب است بدانید که: در سال ۲۰۱۳، دادگاه عالی سراسری حکمی صادر کرد به به موجب آن داشتن چندین اجازه‌ی اقامت به طور هم‌زمان امکان‌پذیر است. با این وجود قانون اقامت و مقررات داخلی ادارات امور اتباع بیگانه به روشنی بیان نمی‌کند که این حکم چطور باید اجرایی شود. اما این امر نباید مانعی برای اجرای حکم باشد. اگرچه دادگاه به وضوح روشن ساخته که داشتن چندین اجازه‌ی اقامت به طور هم‌زمان امکان‌پذیر است، ادارات امور اتباع بیگانه در تمامی موارد این تصمیم را اجرا نمی‌کنند. 

احکام جدید صادره از دادگاه‌های ایالتی شهرهایی مثل هامبورگ، بایروت، هانوفر تصمیم دادگاه عالی را تایید کرده و به حکم سال ۲۰۱۳ ارجاع می‌دهند. اگر  در این مورد سوالی دارید، به اداره‌ی امور اتباع بیگانه مراجعه کرده و البته با وکیل حقوقی مشورت کنید.